Persbericht
Rechter krijgt meer ruimte voor maatwerk bij aanpak probleemjeugd
1 november 2004
Vrijwel alle combinaties van jeugdstraffen zijn voortaan mogelijk,
behalve die van meer dan twee hoofdstraffen. Dit stelt de rechter in
staat aan de hand van het criminele verleden, de persoon van de dader
en de gezinsproblematiek maatwerk te leveren. Nu kan bijvoorbeeld een
jeugddetentie van meer dan drie maanden niet samengaan met een
taakstraf. Dat is binnenkort wel mogelijk. Hetzelfde geldt voor de
combinatie van een onvoorwaardelijke jeugddetentie en een geldboete.
Een en ander blijkt uit een wetsvoorstel dat de bewindsman voor advies
naar verschillende instanties heeft gestuurd. Minister Donner wil op
deze manier het jeugdstrafrecht een stuk eenvoudiger maken.
Er is sprake van een verharding van de jeugdcriminaliteit. Meer
jongeren plegen zwaardere geweldsdelicten en hebben in toenemende mate
te kampen met ernstige gedragsproblemen. Strafrechtelijke aanpak van
deze jongeren zal effectiever zijn als die meer gericht is op (her)
opvoeding. Voor een dergelijke aanpak bestaan echter nog te weinig
mogelijkheden in het jeugdstrafrecht.
Daarom stelt minister Donner ook een gedragsmaatregel voor van
minimaal zes maanden en maximaal één jaar. De rechter geeft in zijn
uitspraak aan hoe de maatregel er uitziet. De jongere volgt
bijvoorbeeld een programma dat bestaat uit een speciale behandeling of
begeleiding. Dat kunnen bestaande programmas zijn die al gebruikt
worden bij de Individuele Trajectbegeleiding (ITB), maar ook nieuwe
zoals de zogeheten Multidimensional Treatment Foster Care. Jongeren
met chronisch antisociaal of crimineel gedrag, of die lijden aan
ernstige emotionele stoornissen worden bij deze aanpak geplaatst in
een pleeggezin dat vooraf een speciale training heeft gehad. Zij staan
onder streng toezicht met duidelijke regels, zowel thuis als op
school.
Of de rechter de nieuwe maatregel oplegt, hangt af van de ernst van
het misdrijf, de veelheid van de gepleegde misdrijven, eerdere
veroordelingen en de aard van de problemen van de jongere. De
maatregel biedt vooral uitkomst als de rechter een voorwaardelijke
straf in een bepaald geval te licht vindt en een plaatsing in een
justitiële jeugdinrichting te zwaar. De meerwaarde van de
gedragsmaatregel is dat de jongere een heropvoeding ondergaat buiten
de gebruikelijke justitiële jeugdinrichting.
Een snelle reactie op crimineel gedrag is belangrijk. Toch blijkt het
niet altijd mogelijk een zaak snel ter zitting te brengen. Daarom
wordt in de praktijk gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de
voorlopige hechtenis onder voorwaarden te schorsen: instanties die met
jongeren werken hebben daar behoefte aan. Maar zij willen ook ruimere
mogelijkheden om bijtijds met een vorm van behandeling of begeleiding
te beginnen nog voorderechtervonnisheeftgesproken.
De voorwaarden voor schorsing van de voorlopige hechtenis mogen
vanwege de onschuldpresumptie -een ieder is onschuldig tenzij het
tegendeel is bewezen- niet het karakter hebben van een straf of bij de
verdachte de indruk wekken dat hij al is veroordeeld. Dat leidt tot
onduidelijkheid en stuit op juridische bezwaren. Minister Donner meent
dat bij de schorsing van de voorlopige hechtenis een aanpak tot
maximaal vier maanden acceptabel is. Deze aanpak moet bestaan uit
voorwaarden die positief uitwerken op het gedrag van de jongere. Zoals
bijvoorbeeld het aanleren van sociale vaardigheden, lichte
leerprojecten of een contact- of locatieverbod.
Ook past het wetsvoorstel de voorwaarden aan van de voorwaardelijke
veroordeling bij jongeren. Voortaan gelden dezelfde voorwaarden als
bij schorsing van de voorlopige hechtenis, met uitzondering van het
leerproject dat afzonderlijk als taakstraf kan worden opgelegd.
Bij diefstal kan nu geen beslag worden gelegd op de spullen van een
jongere om de geldboete te verhalen. Dat wordt anders. Steelt een
jongere geld uit de kassa van een winkel dan kan bijvoorbeeld zijn
scooter in beslag worden genomen, en worden verkocht als hij de boete
niet betaalt. De boete wordt dan uit de opbrengst voldaan. Betaalt hij
wel dan komt de scooter terug.
Ministerie van Justitie