Uitspraak Hoge Raad LJN-nummer: AL6190 Zaaknr: 00112/03 P
Bron: Hoge Raad der Nederlanden 's-Gravenhage
Datum uitspraak: 11-11-2003
Datum publicatie: 11-11-2003
Soort zaak: straf -
Soort procedure: cassatie
11 november 2003
Strafkamer
nr. 00112/03 P
SCR/SM
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
op het beroep in cassatie tegen een uitspraak van het Gerechtshof te
Arnhem van 29 augustus 2002, nummer 21/002657-00, op een vordering tot
ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel ten laste van:
, geboren te op 1953,
wonende te .
1. De bestreden uitspraak
Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een beslissing
van de Economische Politierechter in de Rechtbank te Zwolle van 12
september 2000 - de betrokkene de verplichting opgelegd tot betaling
aan de Staat van een bedrag van EUR 66.455,--, subsidiair 240 dagen
hechtenis.
2. Geding in cassatie
Het beroep is ingesteld door de betrokkene. Namens deze heeft mr. J.
Boksem, advocaat te Leeuwarden, bij schriftuur een middel van cassatie
voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht maakt daarvan
deel uit.
De Advocaat-Generaal Machielse heeft geconcludeerd dat de Hoge Raad de
bestreden uitspraak zal vernietigen, doch uitsluitend wat betreft de
hoogte van het bedrag dat de betrokkene ter ontneming van
wederrechtelijk verkregen voordeel aan de Staat dient te betalen, dat
bedrag zal verminderen en het beroep voor het overige zal verwerpen.
3. Beoordeling van het middel
3.1. Het middel behelst de klacht dat de redelijke termijn als bedoeld
in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden.
3.2. De stukken van het geding houden ten aanzien van het verloop van
de procedure het volgende in:
a. Op 25 september 2000 heeft de Officier van Justitie hoger beroep
ingesteld tegen de beslissing van de Economische Politierechter.
b. Op 9 april 2001 heeft het Hof de ontnemingszaak voor de eerste maal
behandeld.
c. Op 23 april 2001 heeft het Hof bij tussenarrest de schorsing
bevolen van het heropende onderzoek ter terechtzitting.
d. Op 5 oktober 2001 heeft de Voorzitter - na sluiting van het
hervatte onderzoek ter terechtzitting - medegedeeld dat de uitspraak
zou plaatsvinden op 2 november 2001.
f. Op 29 augustus 2002 is het thans bestreden eindarrest uitgesproken.
g. Op 10 september 2002 heeft de betrokkene beroep in cassatie
ingesteld tegen het eindarrest van het Hof.
h. Op 22 januari 2003 zijn de stukken van het geding bij de Hoge Raad
binnengekomen.
i. Op 28 januari 2003 is de aanzegging als bedoeld in art. 435, eerste
lid, Sv betekend.
3.3. De klacht dat in de appèlfase de redelijke termijn is
overschreden, faalt. In aanmerking genomen (a) dat het eindarrest is
uitgesproken binnen twee jaar nadat hoger beroep was ingesteld en (b)
dat de stukken van het geding niets inhouden waaruit een ernstig
vermoeden voortvloeit van enig bijzonder belang van de betrokkene op
grond waarvan in het onderhavige geval anders zou moeten worden
geoordeeld - de in het middel vermelde omstandigheid kan niet als
zodanig gelden - brengt het onwenselijk lange tijdsverloop van bijna
elf maanden tussen de behandeling van de zaak ter terechtzitting in
hoger beroep van 5 oktober 2001 en de uitspraak van het eindarrest op
29 augustus 2002 niet mee dat het Hof gehouden was te doen blijken te
hebben onderzocht of het recht van de betrokkene op behandeling van de
zaak binnen een redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid,
EVRM is geschonden.
3.4. De klacht dat in de cassatiefase de redelijke termijn is
overschreden, faalt eveneens, gelet op de tijdstippen waarop (a) het
beroep in cassatie is ingesteld, (b) de stukken van het geding bij de
Hoge Raad zijn binnengekomen, en (c) de Hoge Raad uitspraak doet.
Daarbij verdient opmerking dat voorzover het middel steunt op de
opvatting dat voor de beoordeling van de in cassatie op zijn
redelijkheid te beoordelen termijn zelfstandige betekenis toekomt aan
het tijdsverloop tussen de behandeling van de zaak in hoger beroep en
de betekening van de aanzegging als bedoeld in art. 435, eerste lid,
Sv, het geen steun vindt in het recht.
3.5. Het middel is derhalve vruchteloos voorgesteld.
4. Ambtshalve beoordeling van de bestreden uitspraak
Ingevolge de art. V en VI van de Wet van 8 mei 2003 tot wijziging en
aanvulling van een aantal bepalingen in het Wetboek van Strafrecht,
het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten met betrekking
tot de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel (Stb. 202) is
op de onderhavige zaak art. 577c Sv van toepassing (vgl. HR 7 oktober
2003, LJN AF9473). De Hoge Raad zal daarom de bestreden uitspraak
vernietigen voorzover daarbij vervangende hechtenis is opgelegd.
5. Slotsom
Nu het middel niet tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad geen
andere dan de hiervoor onder 4 genoemde grond aanwezig oordeelt waarop
de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd,
brengt hetgeen hiervoor is overwogen mee dat als volgt moet worden
beslist.
6. Beslissing
De Hoge Raad:
Vernietigt de bestreden uitspraak, maar uitsluitend voorzover daarbij
vervangende hechtenis is opgelegd;
Verwerpt het beroep voor het overige.
Dit arrest is gewezen door de vice-president C.J.G. Bleichrodt als
voorzitter, en de raadsheren J.P. Balkema en A.J.A. van Dorst, in
bijzijn van de waarnemend-griffier J.D.M. Hart, en uitgesproken op 11
november 2003.
*** Conclusie ***
Nr. 00112/03/P
Mr Machielse
Zitting 30 september 2003
Conclusie inzake:
(1)
1. Het Gerechtshof te Arnhem heeft aan veroordeelde op 29 augustus
2002 de verplichting opgelegd ter ontneming van wederrechtelijk
verkregen voordeel aan de Staat een bedrag te betalen van EUR
66.455,-.
2. Veroordeelde heeft cassatie ingesteld en mr J. Boksem, advocaat te
Leeuwarden, heeft een schriftuur ingezonden, houdende één middel van
cassatie.
3.1. Het middel klaagt over een schending van de redelijke termijn
sinds het sluiten van het onderzoek ter terechtzitting in appel.
De gang van zaken in hoger beroep is als volgt geweest:
- op 9 april 2001 is het onderzoek ter terechtzitting op tegenspraak
aangevangen;
- op 23 april 2001 heeft het hof een tussenarrest gewezen. Volgens het
tussenarrest zou het onderzoek ter terechtzitting worden hervat op 12
oktober 2001;
- het onderzoek ter terechtzitting is op 5 oktober 2001 hervat.
Verdachte en zijn raadsman zijn beiden verschenen;
- het onderzoek ter terechtzitting is op 5 oktober 2001 gesloten en de
voorzitter heeft medegedeeld dat de uitspraak zou plaatsvinden op 2
november 2001;
- het arrest is eerst gewezen op 29 augustus 2002;
- veroordeelde heeft op 10 september 2002 cassatie ingesteld;
- de bijlage bewijsmiddelen is ondertekend op 14 januari 2003;
- op 22 januari 2003 is het dossier bij de Hoge Raad ontvangen.
Het middel klaagt dat er sinds het sluiten van het onderzoek ter
terechtzitting in appel tot aan de aanzegging ingevolge art. 435 lid 1
Sv bijna 16 maanden zijn verstreken waardoor de redelijke termijn zou
zijn overschreden.
3.2. Ik ben van oordeel dat de redelijke termijn inderdaad is
overschreden, maar ik zou dat oordeel willen ophangen aan het
tijdsverloop tussen het sluiten van het onderzoek ter terechtzitting
en de uiteindelijke uitspraak in hoger beroep. Artikel 511e lid 1
onder b Sv bindt de rechter in een ontnemingszaak niet aan de termijn
van veertien dagen voor uitspraak van art. 345 Sv. De achtergrond
hiervan is dat de complexiteit van de materie en de aard van de
procedure, waarin wezenlijk andere vragen aan de orde zijn dan in de
hoofdzaak, kunnen billijken dat de rechter niet aan een bepaalde
termijn voor uitspraak wordt gebonden.(2) Maar in deze zaak heeft de
voorzitter medegedeeld dat de uitspraak na een kleine maand zou
plaatsvinden. Kennelijk heeft het hof gemeend dat de zaak meer tijd
zou vergen voor uitspraak dan veertien dagen, maar dat ongeveer een
maand wel voldoende zou zijn. Veroordeelde mocht erop vertrouwen dat
inderdaad op de aangegeven datum uitspraak zou worden gedaan. Als het
hof immers de zaak zó ingewikkeld zou hebben geoordeeld dat niet viel
te voorzien wanneer de uitspraak gedaan zou kunnen worden zou het voor
de hand hebben gelegen dat géén uitspraakdatum zou zijn bepaald, maar
dat veroordeelde op de hoogte zou zijn gesteld zodra er wél een datum
bekend zou zijn. Het arrest is evenwel niet op de aangekondigde dag
gewezen, maar heeft na de sluiting van het onderzoek ter
terechtzitting bijna 11 maanden op zich laten wachten. Het dossier
bevat niets wat zo een vertraging kan verklaren, noch enig
aanknopingspunt voor het vermoeden dat veroordeelde op de hoogte is
gesteld van het feit dat het allemaal veel langer zou gaan duren.
Het middel is dus terecht voorgesteld.
3.3. In de hoofdzaak heb ik geconcludeerd tot vernietiging van het
arrest. Ook dáár is de redelijke termijn overschreden. Indien Uw Raad
die conclusie zou volgen zou dat voor deze zaak geen gevolg behoeven
te hebben.(3) Het komt mij voor dat nu reeds besloten kan worden tot
een vermindering van het aan de Staat te betalen bedrag wegens
schending van de redelijke termijn in de ontnemingszaak zonder de
uitkomst in het vervolg van de hoofdzaak af te wachten, als althans
beide zaken uiteen gaan.
4. Ambtshalve heb ik geen grond gevonden die tot vernietiging
aanleiding behoort te geven. Deze conclusie strekt tot vermindering
van de aan de Staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen
voordeel te betalen som gelds met een bedrag dat aan Uw Raad passend
voorkomt.
De Procureur-Generaal
bij de Hoge Raad der Nederlanden
1 Deze zaak hangt samen met de zaak onder nr. 00113/03/E waarin ik ook
vandaag conclusie neem.
2 Kamerstukken II 1989-1990, 21 504, nr. 3, p. 37. Zie ook
Kamerstukken II 1991-1992, 21 504, nr. 8, p. 5.
3 HR NJ 1999,75.
Hoge Raad der Nederlanden