Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Plein 2
2511 CR DEN HAAG
Datum Uw brief Ons kenmerk (Kenmerk)
FM 2002-1446 M
Onderwerp
Automatische incasso's
Naar aanleiding van het verzoek van kamerlid Teeven, tijdens het ordedebat van 23 oktober jongstleden, doe ik u mijn visie toekomen op de vermeende risico's die zijn verbonden aan het fenomeen automatische incasso's.
De automatische incasso is een specifiek product, waarbij zakelijke rekeninghouders een incassocontract afsluiten met hun bank. De bank onderzoekt daarbij de betrouwbaarheid en kredietwaardigheid van de toekomstige incassant. Tevens worden specifieke afspraken gemaakt over bijvoorbeeld het maximumbedrag per incasso.
Dit neemt niet weg dat er mogelijkheden bestaan om misbruik te maken, waaraan nu publiciteit wordt gegeven. Uiteraard hebben De Nederlandsche Bank (DNB), de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), de banken en ondergetekende hiervan goede notie genomen. De suggestie dat ieder bedrijf eenvoudig miljarden kan wegsluizen verdient echter wel enige nuancering.
Na afsluiting van een incassocontract kunnen incassanten incasso-opdrachten naar hun bank sturen, die deze bedragen vervolgens afschrijft van de rekening van een debiteur. Op voorwaarde van voldoende bestedingsruimte, schrijven de banken incasso-opdrachten altijd af. Controles richten zich op de incassanten die de opdrachten aanleveren. Interpay en de banken controleren of incassanten over een incassocontract beschikken, of de incassant een maximumbedrag niet overschrijdt en of de rekening van de betaler niet is geblokkeerd voor debitering in het algemeen of voor debitering van deze incassant in het bijzonder.
Indien een incassant zonder een ondertekende machtiging van de rekeninghouder bedragen afschrijft, ligt het financiële risico bij de bank. Ter wille van de efficiëntie hoeft de incassant in de praktijk alleen dan ondertekende machtigingsformulieren aan zijn bank te tonen, indien transacties worden betwist omdat geen machtiging zou zijn afgegeven.
Transacties kunnen echter ook worden betwist indien wel een ondertekend machtigingformulier is afgegeven, bijvoorbeeld omdat de crediteur een te hoog bedrag heeft afgeschreven. De bank is, ingeval de rekeninghouder binnen 30 dagen de afschrijving betwist, gehouden eventueel ten onrechte afgeboekte bedragen terug te storten.
Voor rekeninghouders betekent dit dat zij rekeningafschriften goed moeten controleren. Hoewel zij geen financieel risico lopen, is het onterecht afschrijven voor rekeninghouders natuurlijk wel hinderlijk. Dit is een reden voor de Consumentenbond om te onderzoeken welke incassanten zich hier vooral aan bezondigen teneinde deze onder druk te zetten hun handelwijze aan te passen.
Indien alle partijen zich aan de spelregels houden, is automatische incasso een zeer efficiënt product doordat incasso-opdrachten volledig elektronisch direct door incassanten bij hun bank of bij Interpay worden aangeleverd. Hiermee worden jaarlijks vele miljoenen euro's uitgespaard.
Vanuit dit perspectief hebben de banken een prikkel om veelvuldig gebruik te maken van automatische incasso. Financieel levert dit jaarlijks blijkbaar voldoende op om eventuele schade bij misbruik op te vangen. Banken hebben er tegelijkertijd belang bij prudent om te springen met automatische incasso's, om zodanig onnodige risico's zoveel mogelijk in te perken.
Daarom is het bijvoorbeeld niet mogelijk om te incasseren ten gunste van een buitenlands rekeningnummer. Indien een partij op grote schaal op in korte tijd onterecht grote bedragen incasseert en dit geld van zijn rekening overmaakt naar het buitenland ligt het financiële risico bij de bank van de incassant. Het is in dit systeem aan de bank om goed te onderzoeken of een incassant betrouwbaar en kredietwaardig is.
Het wegsluizen van het geïncasseerde geld is dan ook niet zo eenvoudig als op het eerste gezicht lijkt. Wanneer er op de rekening van een incassant meer geld binnenkomt dan gebruikelijk controleren de banken de herkomst van het geld. Hetzelfde gebeurt bij grote geldopnames en bij grote transacties naar het buitenland. Het is dan ook nog niet zo eenvoudig om de geïncasseerde bedragen daadwerkelijk ter beschikking te krijgen. Daarbij geldt dat degene die vervalste machtigingen of betaalopdrachten bij een bank indient onrechtmatig handelt jegens de rekeninghouder en in beginsel ook een strafbaar feit pleegt.
Burgers en banken hebben in het geval van automatische incasso dus hetzelfde belang bij een goede en veilige afhandeling van incasso-opdrachten. De kosten die verbonden zijn aan misbruik komen immers voor rekening van de banken. Zo misbruik te vaak voorkomt, zullen de banken dan ook ongetwijfeld stringenter omspringen met het bieden van de mogelijkheid tot automatisch incasso.
Tijdens het Algemeen Overleg over betalingsverkeer van 11 september jl. heb ik de Kamer toegezegd nog dit jaar te komen met een rapportage over de veiligheid van het betalingsverkeer. In dit kader zal ik DNB verzoeken de procedures die door banken worden gevolgd bij automatische incasso's nog eens nader te onderzoeken. In de rapportage zal vervolgens naar aanleiding van dit onderzoek nog eens nader op het aspect van onterecht uitgevoerde automatische incasso's worden ingegaan.
De minister van Financiën,