Ministerie van Buitenlandse Zaken

Aan de Voorzitter van de TweedeKamerderStaten-Generaal Binnenhof4
Den Haag

Directie Duurzame Economische ontwikkeling
Bezuidenhoutseweg 67
Postbus 20061
2500 EB Den Haag

Datum
24 oktober 2002
Behandeld
D. Van Eijk

Kenmerk
DDE-1091a/2002
Telefoon
(070) 348 6560

Blad

1/6
Fax
(070) 348 5956

Bijlage(n)

--
E-Mail
dde@minbuza.nl
Betreft
Beantwoording vragen van het lid Dittrich over het verspillen van subsidie Zeer geachte Voorzitter,
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door het lid Dittrich over het verspillen van subsidie. Deze vragen werden ingezonden op 1 oktober 2002 met kenmerk 2020300830. De Staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
Antwoord van Mevrouw Van Ardenne-van der Hoeven, Staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, op vragen van het lid Dittrich (D'66) over het verspillen van subsidie. Vraag 1
Kent u het bericht dat TNW Export miljoenen aan subsidies heeft verspild door onveilige apparaten aan Ghana te leveren en kent u het onderzoek van het CIDIN van de universiteit van Nijmegen waarop het bericht berust? Antwoord
Ja. Zowel FMO als mijn ministerie zijn enige tijd geleden in algemene zin op de hoogte gesteld van de bevindingen, die een student van het instituut Fontys Hogescholen in het kader van een afstudeeropdracht op persoonlijke titel heeft opgetekend. Deze afstudeeropdracht was onderdeel van de technische assistentie die in het kader van de leverantie van machines en hulpmiddelen door de firma TNW Export aan Ghana was aangeboden. De afstudeerscriptie zelf is opgevraagd maar nog niet ontvangen. Vraag 2
Op welke wijze controleert uw ministerie of de Ontwikkelingsrelevante Export Transacties (Oret)-subsidie, die bedoeld is om Nederlandse bedrijven te stimuleren bij te dragen aan de ontwikkeling van ontwikkelingslanden, goed besteed wordt? Antwoord
Het Oret programma wordt uitgevoerd door de FMO onder toezicht en verantwoordelijkheid van mijn ministerie en het ministerie van Economische Zaken. FMO rapporteert halfjaarlijks over de voortgang van het programma. Tussentijds vindt frequent contact plaats met uitvoerder FMO. In gevallen als het onderhavige wordt de verantwoordelijke directie direct geïnformeerd door FMO en worden afspraken gemaakt over te ondernemen stappen. In dit geval was geen directe actie ondernomen omdat het project slechts gedeeltelijk is uitgevoerd en er tot dusverre van Ghanese zijde geen klachten waren over de leverantie. Op elke voorgestelde transactie wordt door de FMO een uitvoerige prijs-check uitgevoerd op basis van internationale marktgegevens om prijsopdrijving en marktverstoring te voorkomen. De uitkomst van deze prijscheck speelt een belangrijke rol in de vaststelling van een subsidietoekenning. Voordat een schenking effectief wordt moet ook het contract tussen de Nederlandse partij en afnemer worden goedgekeurd. Binnen de contracten die tussen leverancier en afnemer worden gesloten is standaard de bepaling opgenomen dat de afnemer na ontvangst van de goederen een inspectie uitvoert en een bevestiging van "final acceptance" na installatie en testen van de apparatuur stuurt. Tenslotte wordt een jaar na afronding van de leverantie door FMO een evaluatie uitgevoerd, teneinde te bepalen of de afnemer nog steeds tevreden is over de aangeschafte goederen, werken en/of diensten en of aan alle voorwaarden daadwerkelijk is voldaan. Vraag 3
Heeft het bedrijf TNW Export in uw ogen aan de regels van het verkrijgen van de Oret-subsidie voldaan? Antwoord
Ja. De aanvraag van TNW Export is in 1998 beoordeeld. Deze voldeed aan de regels, zodat tot subsidietoekenning is overgegaan. Het contract tussen TNW Export en de Ghanese overheid liep officieel op 31 mei 2002 ten einde. Het bleek echter niet mogelijk om binnen de gestelde tijd het project af te ronden. Er is tot dusverre slechts een tiental van de geplande twintig scholen ingericht. Deze vertraging is ontstaan omdat van Ghanese zijde stagnatie optrad in de financiering en uitvoering van de bouw van de scholen en de benodigde infrastructuur, zoals watervoorziening, betrouwbare elektriciteit en aanvoerwegen. In samenspraak tussen TNW en de Ghanese autoriteiten is besloten de uitvoering van met name de technische assistentie met anderhalf jaar te verlengen. TNW heeft inmiddels de apparatuur volledig uitgeleverd en de technische assistentie door onderaannemer Fontys Hogescholen heeft een aanvang genomen. Vraag 4
Op welke wijze wordt gecontroleerd of geleverde apparaten aan de Europese veiligheidsvoorschriften voldoen? Antwoord
Er vindt in eerste instantie een beoordeling plaats op basis van de specificaties van de offerte. In het contract tussen Ghana en TNW is opgenomen dat de apparatuur aan de CE normen moet voldoen. Het bureau Veritas heeft de levering, voorafgaande aan de verscheping, mede hierop geïnspecteerd. TNW wordt, op eigen verzoek, door een Europees of gemandateerd Nederlands instituut gecertificeerd en gecontroleerd op haar producten, waarbij onder andere bekeken wordt of deze voldoen aan de Europese veiligheidsvoorschriften. Binnen Europa is deze z.g. CE-marking verplicht. Voor de ORET-regeling is de stelregel dat de leveranties minimaal moeten voldoen aan de Europese voorschriften. TNW/Fontys adviseert over gebruik en onderhoud conform Europese veiligheidsvoorschriften, maar kan geen "veilig" gedrag afdwingen. Bij de evaluatie die FMO standaard een jaar na oplevering en acceptatie door de afnemer uitvoert wordt steekproefsgewijs gecheckt of het materiaal is geleverd met een CE-marking en of het materiaal voorkomt op het gecertificeerde en geregistreerde productenpakket van -in dit geval- TNW. Vraag 5
Welke middelen heeft de Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) om na te gaan of apparaten ook daadwerkelijk uit Nederland afkomstig zijn, of dat goedkopere buitenlandse machines als Nederlandse waar zijn verkocht? Antwoord
Het is zeer gebruikelijk dat Nederlandse bedrijven een deel van hun productie uitbesteden aan bedrijven die goedkoper kunnen produceren in binnen- of buitenland. Het Nederlandse bedrijf stelt hiervoor de specificaties op. Afhankelijk van de bewerkingen die het bedrijf na levering nog in Nederland uitvoert kan het product geheel of gedeeltelijk als Nederlands product worden gekwalificeerd. Dit gebeurt aan de hand van richtlijnen van het Ministerie van Economische Zaken . TNW verstrekt een opgave van de in Nederland te realiseren toegevoegde waarde. Deze wordt tijdens het beoordelen van de aanvraag getoetst op realiteitsgehalte door markt/technische deskundigen. Het Nederlandse aandeel in de volledige transactie, inclusief de technische assistentie, dient tenminste 60% te zijn. 40% mag lokaal of elders worden gerealiseerd. Bij de eindverantwoording van de uitgevoerde transactie doet een onafhankelijke accountant hier een uitspraak over. Vraag 6
Hoe oordeelt u over de handelswijze van TNW-Export en het toezicht door de FMO? Antwoord
Op dit moment is er geen grond om de handelwijze van TNW te veroordelen. Ik zie ook geen aanleiding om de kwaliteit van het toezicht van FMO in twijfel te trekken. FMO heeft in de eerste week van oktober een bezoek gebracht aan Ghana. Tijdens dit bezoek hebben gesprekken plaatsgevonden met het ministerie van Onderwijs en met twee bij het TNW project betrokken scholen. Hierbij is niet gebleken dat TNW in gebreke is gebleven. Wel is geconstateerd dat er nog het nodige is te doen aan technische assistentie, waaronder training van docenten, het aanpassen van gebruikershandleidingen en instructies op het gebied van veiligheid in werkplaatsen en onderhoud van machines en hulpmiddelen. Buiten het feit van de nog niet beschikbare gebouwen was dit de aanleiding om, op initiatief van TNW eerder dit jaar, het contract met de Ghanese overheid met anderhalf jaar te verlengen. Er is voor deze verlenging geen extra subsidie van Nederlandse zijde ter beschikking gesteld. De Ghanese overheid, verschillende schoolleiders en docenten hebben de FMO missie verzekerd dat men zeer ingenomen is met de Nederlandse leverantie. Mocht tijdens de afsluitende evaluatie in 2004 blijken dat TNW zich niet of onvoldoende aan de regels heeft gehouden, dan zullen alsnog maatregelen worden overwogen. Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat de betaalde gelden via FMO of Ghanese overheid worden teruggevorderd.

===