IP/02/1546
Brussel, 23 oktober 2002
EU en VS financieren samen internationale metingen aan ozonverliezen
boven noordpoolgebied
De ozonlaag wordt steeds dunner en we weten nog niet in hoeverre dit
proces in de toekomst door de klimaatverandering zal worden beïnvloed,
of welke effecten hiervan voor de menselijke gezondheid zullen
uitgaan. Om deze reden juichte het Europees Comissielid voor
onderzoek, Philippe Busquin, vandaag het begin toe van de eerste fase
van de VINTERSOL-campagne (VINTERSOL = Validation of International
Satellites and Study of Ozone Loss), bestaande uit een aantal
nationale en EU-projecten. VINTERSOL zal strak worden gecoördineerd
met SOLVE II (SAGE III Ozone Loss and Validation Experiment), een door
de Amerikaanse NASA (National Aeronautics and Space Administration)
gesponsorde campagne. De eerste vergadering vindt vandaag in Brussel
plaats. Bij dit gezamenlijke initiatief zijn 350 wetenschappers uit de
Europese Unie, Canada, Ijsland, Japan, Noorwegen, Polen, Rusland,
Zwitserland en de Verenigde Staten betrokken. Vliegtuigen, grote en
kleine ballonnen, grondinstrumenten en satellieten worden ingezet om
metingen aan ozon en andere atmosferische gassen en deeltjes te
verrichten. Met dit project wordt beoogd een beter inzicht te
verwerven in de ozondepletie boven het noordpoolgebied, en de
satellietobservatie van de ozonlaag op een kwalitatief hoger peil te
brengen.
"Dit gezamenlijk project is in de geest van de wetenschappelijke en
technologische samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en de
Verenigde Staten van 1998, waarin gezamenlijke wetenschappelijke
inspanningen worden aangemoedigd," aldus Commissaris Busquin. "Het
verenigt onderzoekers uit alle hoeken van de wereld, is bevorderlijk
voor een beter begrip van wat er in de ozonlaag boven het
noordpoolgebied gebeurt, en pakt daardoor het probleem aan van de
wereldwijde klimaatverandering en de effecten van een te grote
blootstelling aan zonnestraling op de menselijke gezondheid. Dit
project zal ons helpen aan de vereisten van het Protocol van Montreal
inzake stoffen die de ozonlaag aantasten te voldoen, onze
beleidsmaatregelen met concreet wetenschappelijk cijfermateriaal
scherp te stellen en Europa op het internationaal wetenschappelijk
toneel een belangrijkere rol te laten spelen. Het illustreert concreet
het voornemen van de EU om een Europese GMES-capaciteit op te bouwen
(GMES = Global Monitoring for the Environment and Security)."
VINTERSOL zal van 2002 tot medio 2004 lopen. De campagne omvat een
kern van 9 van de belangrijkste door de EU gefinancierde projecten. De
door de EU in het kader van VINTERSOL gefinancierde
onderzoekactiviteiten worden strak gecoördineerd met en aanzienlijk
versterkt door nationale onderzoekprogramma's.
Bij de eerste fase, die momenteel aan de gang is, staat het
noordpoolgebied centraal. De tweede fase moet medio 2003 in Antarctica
van start gaan, en de derde begin 2004 in Brazilië, ter bestudering
van atmosferische processen in de tropen.
Bij de arctische fase van VINTERSOL wordt er samengewerkt met het
gedurende de winter van 2002-2003 lopende NASA-project SOLVE II. SOLVE
is hoofdzakelijk gebaseerd op het satellietinstrument van NASA's SAGE
(Stratospheric Aerosol and Gas Experiment) III dat gebruikt wordt voor
het meten van ozonverliezen op grote hoogte. SAGE III is in december
2001 gelanceerd aan boord van een Russisch ruimtevaartuig van het type
Meteor-3M.
De VS, de EU en andere landen hebben reeds bij eerdere campagnes
samengewerkt, bijvoorbeeld in het kader van SOLVE-THESEO 2000. In de
winter van 1999-2000 werd op hoogtes van ca. 18 km in het
noordpoolgebied een recordverlies aan ozon van 70% waargenomen. Maar
er zijn nog vele aspecten die onduidelijk blijven, en deze komen aan
de orde in het kader van VINTERSOL - SOLVE II.
Bij het project zal zo veel mogelijk gebruik worden gemaakt van de
ENVISAT-satelliet van het Europees Ruimteagentschap (ESA). Deze bevat
10 meetinstrumenten, waaronder 3 voor de meting van de
luchtsamenstelling. De bijdrage van NASA bestaat in met SAGE III
verzamelde gegevens. Bijdragen komen ook van andere satellieten, zoals
ODIN (gelanceerd door een consortium onder leiding van Zweden, met
Canadese, Finse en Franse partners), de Franse SPOT IV-satelliet, en
de ERS 2-satelliet van ESA.
In januari 2003 zal door onderzoekers gebruik worden gemaakt van
vliegtuigen voor onderzoek op grote hoogtes, en wel de Europese M55
Geophysica, de Duitse DLR Falcon en NASA's DC-8, om metingen aan de
samenstelling van de stratosfeer te verrichten. Deze toestellen zullen
in Kiruna, Zweden, worden gestationeerd. Vanaf Kiruna zullen ook
onderzoekballonnen worden gelanceerd.
Een netwerk van meer dan 30 stations met grondinstrumenten zal over
een uitgestrekt gebied metingen aan de atmosfeer uitvoeren, om vast te
kunnen stellen hoe de chemische samenstelling van de noordelijke
stratosfeer gedurende de winter evolueert. Door middel van 500
steekproefsgewijze ozonmetingen zal worden bepaald hoe het met de
ozondepletie gesteld is. Deze metingen zullen zowel voor
satellietvalidering als voor wetenschappelijke studies worden
gebruikt. Bovendien worden er satellietvalideringcampagnes
georganiseerd door de Europese, Canadese en Japanse
ruimteagentschappen.
Voor verdere informatie wordt u verwezen naar
VINTERSOL http://www.ozone-sec.ch.cam.ac.uk/
SOLVE II http://cloud1.arc.nasa.gov/solve/