Bijzondere collecties > Recente aanwinsten
Wedstrijd bij een speciale gelegenheid
Gegraveerde titelpagina door Jan Goeree. Aanvraagnummer: Gel
Ged 674
Huwelijk van Johan de Wit en Wilhelmina de Wit. Aanvraagnummer:
Gel Ged Pl 173
Wie weet wanneer dit Bancket-rolletje werd gedrukt?
Aanvraagnummer: Gel Ged Pl 172
Aan de collectie gelegenheidsgedichten van de KB zijn onlangs
zeventien uitgaven toegevoegd. Het gaat om gedichten die gedrukt zijn
ter gelegenheid van huwelijken en begrafenissen in de zeventiende en
achttiende eeuw. De KB collectie gelegenheidsgedichten bevat nu in
totaal meer dan 3600 uitgaven. Eén daarvan leidt nu tot een
wedstrijd...
Veel gelegenheidsgedichten bevatten liederen die zijn geschreven bij
bestaande melodieën, zodat er tijdens de feestelijkheden zoals een
huwelijk ook gezongen kon worden. Zo is een van de aanwinsten een
gedicht door J. van Oosterdyk, dat wordt afgewisseld met liederen op
de wijs van onder andere "Strooit de grond met palm en bloemen" en met
het populaire "O kersnacht schoonder dan de dagen". De uitgave wordt
voorafgegaan door een voor de gelegenheid gegraveerde titelpagina, een
luxe in dit soort uitgaven. De gravure vertoont de wapens en initialen
van het bruidspaar en is gesigneerd door Jan Goeree (1670-1731), een
van de meest vooraanstaande grafische kunstenaars en boekillustratoren
van zijn tijd, en zelf ook dichter.
Een van de aanvullingen betreft het huwelijk van de geheimschrijver
van Dordrecht, meester Joan de Witt met Wilhelmina de Witt. De
bruidegom was de zoon van raadspensionaris Johan de Witt en de bruid
was de dochter van diens broer Cornelis. Het gedicht gaat uitgebreid
in op de beroemde en betreurde, want in 1672 gelynchte, broers de
Witt. Het gedicht van Casp. Brandt eindigt met de opmerking dat ze
"voor het Land en Vryheyt" trouwen. Van dit gedicht zijn twee andere
uitgaven ook in de collectie aanwezig. De tekst van deze drie uitgaven
is identiek, maar de vormgeving loopt zeer uiteen. Waarschijnlijk is
de recente aanwinst, een plano, de eerst gedrukte uitgave: met de
tekst in twee kolommen op één blad.
De meest raadselachtige aanwinst heeft een speelse titel, namelijk:
Bancket-rolletje, opgedischt op den tweeden dagh van de bruyloft van
sr. Abram Cramer en juffr. Cristina Oldendorp. Ook dit is een
plano-uitgave. Het gedicht is ondertekend door N.B. en vergelijkt de
huwelijksnacht met een stormachtige boottocht. De uitgave is verder
gehuld in nevelen. Auteur, drukker en plaats van uitgave zijn
onbekend. Sterker nog, dit is het enige gelegenheidsgedicht in het
landelijke bestand van Nederlandse Gelegenheidsgedichten tot 1800
waarvan de datum volstrekt niet kan worden vastgesteld. Waarschijnlijk
tweede helft zeventiende eeuw. Verder komen we niet. Wie de KB kan
zeggen op welke datum dit huwelijk werd voltrokken, krijgt een
eervolle vermelding!
Zie ook: Bijzondere Collecties, Gelegenheidsgedichten en de cd-rom
Dutch occasional poetry, 16th through 18th centuries.
8 oktober 2002
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland