Persbericht van de
Ingezonden persbericht
Faculteit Natuur- en Sterrenkunde
Volumeveranderingen van gletsjers te schatten uit satellietbeelden
Gletsjerveranderingen beïnvloeden de zeespiegel en geven aan wat er met het klimaat gebeurt. Er zijn echter relatief weinig gletsjers die ter plekke bestudeerd worden: er zijn wereldwijd vele tienduizenden gletsjers en de meeste daarvan liggen afgelegen en zijn slecht toegankelijk. Het bestuderen van gletsjers met satellietbeelden heeft de laatste decennia dan ook veel aandacht gehad. Uit het onderzoek van drs. Martijn de Ruyter de Wildt, waarop hij op maandag 7 oktober promoveert aan de faculteit Natuur- en Sterrenkunde, blijkt dat satellietfoto's van gletsjers inderdaad kunnen worden gebruikt om de jaarlijkse volumeverandering van het ijs te schatten.
Het is belangrijk te weten hoe gevoelig gletsjers zijn voor klimaatsveranderingen en wat er met ze gebeurt. Niet alleen beïnvloedt de hoeveelheid landijs de zeespiegel, maar ook kunnen gletsjerveranderingen in afgelegen gebieden worden gebruikt om veranderingen in het plaatselijke klimaat waar te nemen. Daarnaast bieden gletsjerveranderingen uit het verleden de mogelijkheid om het toenmalige klimaat te reconstrueren.
Van belang in dit soort onderzoek is de massabalans (B) van gletsjers. B kan
worden gezien als de jaarlijkse verandering in volume van een gletsjer.
Rechtstreekse waarnemingen van B zijn helaas voor maar weinig gletsjers
beschikbaar. Daarom heeft De Ruyter de Wildt verschillende mogelijkheden
bestudeerd om B op indirecte wijze te bepalen. Hij heeft dit gedaan voor
Vatnajökull, een relatief grote ijskap in IJsland. Voor deze ijskap zijn
veel directe metingen beschikbaar zodat de juistheid van indirecte methoden
kan worden bepaald.
De promovendus heeft onder meer de massabalans berekend met een
computermodel dat de invloed van het klimaat op B nabootst. Vervolgens heeft
hij dit model geconstrueerd en geijkt aan de hand van ter plekke gemeten
data, wat meer betrouwbare resultaten oplevert. Één van de belangrijkste
resultaten is dat de gevoeligheid van B voor temperatuursveranderingen niet
overal op Vatnajökull hetzelfde is. Dit wordt veroorzaakt door lokale
verschillen in klimaat. Met behulp van het computermodel kan de reactie van
Vatnajökull op eventuele klimaatsveranderingen worden voorspeld. Ook kan het
verleden van B ermee worden gereconstrueerd. Deze reconstructie komt goed
overeen met waargenomen lengteveranderingen van Vatnajökull.
Een andere methode waarmee de promovendus de massabalans heeft bepaald is gebaseerd op satellietbeelden. Deze hebben als voordeel dat grote gebieden er regelmatig en zonder kostbare veldexpedities mee bestudeerd kunnen worden. Tot nu tot bestond er echter nog geen goede methode om uit satellietbeelden de massabalans te bepalen. Met de satelliet kan de helderheid van het gletsjeroppervlak (de albedo) gemiddeld over het oppervlak en over de zomer worden bepaald. Deze blijkt nu rechtevenredig te zijn met de massabalans. De verklaring hiervoor ligt in de grote invloed van de albedo op de opwarming en afsmelting van het oppervlak: hoe donkerder het oppervlak, hoe meer zonlicht geabsorbeerd wordt en hoe hoger de afsmelting. Het is hoogstwaarschijnlijk dat deze methode ook op andere gletsjers en ijskappen toepasbaar is. Dit is vooral van belang voor gletsjers in afgelegen gebieden, die moeilijk te bezoeken zijn.
Het onderzoek is gefinancierd door de Stichting Ruimte Onderzoek Nederland (SRON). De promotie is voorbereid in het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Utrecht (IMAU) onder begeleiding van prof.dr. J. Oerlemans. Oerlemans ontving precies een jaar geleden de NWO/Spinoza-premie voor zijn onderzoek op het terrein van ijs en klimaat.
Maandag 7 oktober 2002 om 10.30 uur
Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
Promotie:' Satellite-retrieval and modeling of glacier mass balance.'
Drs. M.S. de Ruyter de Wildt, faculteit Natuur- en Sterrenkunde
Voorlichter Johan Vlasblom, (030) 253 4073, j.vlasblom@csc.uu.nl