Ministerie van Justitie
Onderzoeksrapport: uithuisplaatsing plegers huiselijk geweld
7 oktober 2002
Slachtoffers van huiselijk geweld kunnen beter worden beschermd als
het wettelijk mogelijk wordt om de dader uit huis te plaatsen.
Daarvoor moet de politie meer bevoegdheden krijgen om na een
geweldsincident in huiselijke sfeer in te grijpen. Daarnaast moeten
slachtoffers op een snelle en eenvoudige manier een uithuisplaatsing
en contactverbod bij de rechter kunnen verzoeken. Dit geldt ook voor
uithuisplaatsing van de pleger van kindermishandeling. Dit staat in
een onderzoeksrapport van het Verwey-Jonker Instituut dat door
minister Donner van Justitie aan de Tweede Kamer is verstuurd. Het
ministerie van Justitie onderzoekt momenteel op welke wijze de
voorstellen vormgegeven kunnen worden.
Geweld binnenshuis is de meest voorkomende geweldsvorm in onze
samenleving waarbij meer slachtoffers vallen dan bij andere vormen van
geweld. In een aantal landen zijn er wettelijke regelingen waarmee
plegers van huiselijk geweld uit huis geplaatst kunnen worden. Het
kabinet wil de juridische mogelijkheden voor uithuisplaatsing van
plegers van geweld in Nederland nagaan. Daarom heeft het ministerie
van Justitie aan het Verwey-Jonker Instituut opdracht gegeven om na te
gaan hoe uithuisplaatsing van plegers van geweld is geregeld in landen
als Oostenrijk en Duitsland. Het Verwey-Jonker Instituut en het Clara
Wichmann Instituut hebben het onderzoek samen met de Katholieke
Universiteit van Nijmegen uitgevoerd. Van de onderzoeksbevindingen is
een publicatie uitgebracht 'Interventie door uithuisplaatsing. De
juridische mogelijkheden van uithuisplaatsing van plegers van
huiselijk geweld in Oostenrijk en Duitsland.'
Zowel mannen als vrouwen kunnen slachtoffer zijn van geweld
binnenhuis. In de praktijk is er in de meeste gevallen sprake van
geweld tegen vrouwen door hun mannelijke partner. Twaalf Europese
landen beschikken al over voorzieningen om tot uithuisplaatsing van
plegers van geweld binnenshuis over te gaan. In Duitsland en
Oostenrijk is een gedetailleerde studie verricht naar de daar geldende
regelingen. In een rechtsvergelijkend onderzoek zijn de wet en
rechtspraak over uithuisplaatsing vergeleken met de Nederlandse
wetgeving. Daarnaast hebben de onderzoekers zich verdiept in de
uitvoering van de regelingen, door sleutelfiguren in Oostenrijk en
Duitsland schriftelijk of mondeling te enquêteren. Bovendien is een
literatuuronderzoek verricht.
Beperkte juridische mogelijkheden
De huidige mogelijkheden om politie en rechter op te laten treden
tegen geweld in huiselijke kring blijken in de praktijk beperkt. Als
het gaat om veiligheid van slachtoffers en effectieve aanpak van
crisissituaties zijn er enkele belangrijke verbetermogelijkheden.
Een eerste knelpunt in de huidige regeling is dat de politie slechts
in een aantal gevallen de bevoegdheid heeft een pleger van huiselijk
geweld voor nader onderzoek mee te nemen naar het politiebureau. Dit
is onder andere het geval als deze op heterdaad wordt betrapt of als
er sprake is van een feit waarvoor voorlopige hechtenis mogelijk is.
Dat is lang niet altijd het geval. Ook zijn andere mogelijkheden tot
uithuisplaatsing beperkt. De rechter kan de woning toewijzen aan het
slachtoffer in een echtscheidingsprocedure.
Aanbevelingen
Naar aanleiding van het onderzoek in Oostenrijk en Duitsland
concluderen de onderzoekers dat het wenselijk is om ook in Nederland
uithuisplaatsing van plegers van huiselijk geweld mogelijk te maken.
Zij formuleren drie aanbevelingen:
De politie moet de bevoegdheid krijgen om de pleger uit huis te
plaatsen en een contactverbod op te leggen als vorm van
crisisinterventie. Hiervoor zou moeten worden nagegaan of de
mogelijkheid tot crisisinterventie door de politie een wettelijke
basis kan krijgen.
Er moet een civielrechtelijke mogelijkheid voor uithuisplaatsing en
contactverbod komen . Hiertoe moet worden onderzocht of de bestaande
mogelijkheden dienen te worden versterkt of aangevuld.
Aansluitend op de eerste twee punten zou de strafrechtelijke route als
sluitstuk kunnen fungeren.
De komende maanden wil het ministerie van Justitie nagaan hoe de
aanbevolen het beste vorm kan krijgen en welke infrastructurele
voorwaarden daarvoor noodzakelijk zijn. Een betere bescherming van
slachtoffers van huiselijk geweld vergt immers niet alleen wetgeving
maar ook voorzieningen ter ondersteuning van het slachtoffer,
voldoende mogelijkheden voor daderhulpverlening om herhaling van
geweld te voorkomen, goede regionale samenwerkingsstructuren en
scholing van beroepsgroepen, waaronder de politie en rechterlijke
macht.
Informatie over de publicatie
'Interventie door uithuisplaatsing. De juridische mogelijkheden van
uithuisplaatsing van plegers van huiselijk geweld in Oostenrijk en
Duitsland.'
Auteurs: Dr. mr. Katinka D. Lünnemann, Prof. Mr. Peter J.P. Tak en mr.
Daniëlle J.G. Piechocki.
Verwey-Jonker Instituut, Utrecht, augustus 2002.
ISBN 90-5830-095-1. Prijs ex. portokosten 14,50. 158 pagina's,
In opdracht van het ministerie van Justitie.