7 oktober 2002
Massale vogelsterfte in Volkerak-Zoommeer; blauwalgen mogelijke
oorzaak
In het Volkerak-Zoommeer heeft de afgelopen weken een massale
vogelsterfte plaats gevonden. In totaal zijn ruim 4300 dode
watervogels waaronder eenden, ganzen, zwanen en aalscholvers-
verwijderd. Vermoedelijke oorzaak is de sterke groei van blauwalgen.
De vogelsterfte valt precies samen met een ongekend sterke bloei van
blauwalgen in het Volkerak-Zoommeer. Het is bekend dat bij het
afsterven van verschillende soorten blauwalgen zeer giftige stoffen
zoals microcystine en anatoxine vrij kunnen komen. Het lijkt erop dat
de hoge concentratie blauwalgen een groot aantal vogels de afgelopen
weken fataal geworden is. Bij onderzoek naar de oorzaak van deze
massale sterfte is in de lever van eenden een zeer hoge concentraties
microcystine aangetroffen.
De gifstoffen uit de blauwalgen zijn met name gevaarlijk voor dieren
die in of nabij het water leven, zoals vissen, vogels en zoogdieren.
Voor de mens wordt het zwemmen in water met veel blauwalgen ontraden,
omdat de gifstoffen kunnen leiden tot huidirritatie en maag- en
darmklachten. De gifstoffen zijn goed in water oplosbaar, maar
verdampen niet naar de lucht. Wel kunnen de vluchtige, stinkende
stoffen die vrijkomen bij de rotting van afgestorven blauwalgenlagen
bij de mens tot gezondheidsklachten leiden.
Staatssecretaris Schultz van Haegen van Verkeer en Waterstaat heeft
met zorg kennis genomen van de massale vogelsterfte en de mogelijke
relatie met de sterke blauwalgenbloei in het Volkerak-Zoommeer.
Voldoende en schoon water is van groot belang voor Nederland. De
slechte waterkwaliteit in het Volkerak-Zoommeer baart me zorgen. Ik
wacht daarom met extra aandacht de uitkomst van de verkenning af die
Rijkswaterstaat sinds eind vorig jaar uitvoert in samenspraak met
andere betrokkenen naar de oplossing van de problemen in het
Volkerak-Zoommeer. De uitkomst van deze verkenning wordt begin 2003
verwacht.
Blauwalgen vormen sinds 1994 een toenemend probleem in het
Volkerak-Zoommeer, dat in 1987 vanwege de Deltawerken werd afgesloten
van de open zee. Gebrek aan verversing/doorstroming in het meer in
combinatie met de hoeveelheid meststoffen (nutriënten) die het meer
inkomt via onder meer West-Brabantse rivieren, is de voornaamste
oorzaak van de slechte waterkwaliteit. De blauwalgenbloei zorgt vooral
in warme zomers voor veel overlast. Vanwege de blauwalgenbloei is
zwemmen in de regel verboden, is het water ongeschikt voor de landbouw
en hebben bewoners en recreanten veel last van stankoverlast. Naar
verwachting zal de overlast snel afnemen, doordat de algengroei
afhankelijk is van warmte en zonlicht.
Het aantal dode vogels dat tot nu toe is geanalyseerd, is te klein om
een harde uitspraak te doen over de doodsoorzaak van de 4300 gevonden
vogels. Een vervolgonderzoek zal in de komende periode meer
duidelijkheid moeten geven.