Stress kan leerprestaties zowel verbeteren als verminderen
De werking van de hersenen berust op communicatie tussen de
hersencellen, de neuronen, via zogenaamde neurotransmitters. Neuronen
en de verbindingen daartussen (de synapsen) zijn geen onveranderlijke
structuren: ze vertonen plasticiteit. Deze veranderingen in de
synapsen tussen neuronen worden vaak beschouwd als processen die
essentieel zijn voor leren, geheugen en aanpassing. Ingrid Nijholt
probeerde meer inzicht te krijgen in de moleculaire mechanismen die
ten grondslag liggen aan veranderingen in synaptische plasticiteit en
hun rol bij leren en geheugenprocessen. Als eerste vroeg zij zich af
of er regionale verschillen zijn in de modulatie van de zogenaamde
N-methyl-D-aspartaat (NMDA) receptor door twee van de voornaamste
proteïne kinases. Deze receptor is een receptor van glutamaat, één van
de belangrijkste exciterende neurotransmitters in de hersenen. Er
blijken inderdaad sterke regionale verschillen, waarbij de
hersengebied-specifieke verdeling van regulerende proteïnen, de
zogenaamde 'third messengers', een belangrijke rol speelt. Nijholt
keek ook naar de relatie tussen veranderingen in leren en geheugen
veroorzaakt door de stress- en 'corticotropin-releasing factor (CRF)'
en veranderingen in synaptische plasticiteit in de hippocampus, een
voor leren en geheugen belangrijk hersengebied. Acute stress blijkt
het leervermogen zowel te kunnen verminderen als verbeteren,
afhankelijk van het tijdsinterval tussen de stress en het aanleren van
de taak. Nijholt ontdekte dat veranderingen in synaptische
plasticiteit niet per definitie correleren met het leervermogen. Dus
veranderingen in neuronale activiteit alleen laten geen algemene
voorspellingen toe over stress- of CRF-geïnduceerde veranderingen in
leren en geheugen. /FC
Ingrid Nijholt (Drachten, 1973) studeerde biologie aan de
Rijksuniversiteit Groningen. Haar promotieonderzoek verrichtte zij bij
de afdeling Moleculaire Neuro-endocrinologie van het Max Planck
Instituut voor Experimentele Geneeskunde in Göttingen, Duitsland en
werd gefinancierd door het Max Planck Gesellschaft. Het onderzoek werd
medebegeleid door professor Bohus en professor Koolhaas van de
afdeling Dierfysiologie van de RUG en was opgenomen in de BCN
onderzoeksschool. Het tweede deel van haar onderzoek is deel van een
groter project dat de celbiologische mechanismen van leren en geheugen
en de modulatie daarvan door stress en de neuropeptide
'corticotropin-releasing factor' onderzoekt.
Datum en tijd
maandag 7 oktober 2002, 16.00 uur
Promovendus
mw. I.M. Nijholt, Duitsland, tel. 00 49 551 3899 258, fax 00 49 551
3899 359, e-mail: nijholt@mail.em.mpg.de (werk)
Proefschrift
Molecular mechanisms of synaptic plasticity: implications for
immediate early gene expression and learning
Handelsuitgave
Cuvillier Verlag, Göttingen, Duitsland. ISBN 3-89873-493-5. Prijs 28,-
Promotores
prof.dr. J. Koolhaas, prof.dr. J. Spiess
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie