Ingezonden persbericht
Amsterdam, 31-07-2002
Van Gogh Museum verwerft een zeegezicht van Manet
Bijzondere combinatie van privé- en overheidsfinanciering maakt aankoop mogelijk
Na de verwerving van twee werken van Claude Monet begin 2001 heeft het Van Gogh Museum de collectie opnieuw met een belangrijk schilderij verrijkt. Recent werd De pier van Boulogne-sur-Mer uit 1868 van Edouard Manet (1832-1883) aangekocht. Het schilderij is verworven met financiële steun van de SponsorBingo Loterij, de Vereniging Rembrandt (mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds), het VSB Fonds, de Mondriaan Stichting, de Vincent van Gogh Stichting en het Ministerie van OCenW. Bij deze trouwe geldschieters voor kunstaankopen in Nederland voegde zich de Rabobank, vanaf 2003 de nieuwe 'promoting partner' van het museum. Met een genereuze donatie gaf de Rabobank het startschot voor een vijfjarig partnership met het museum.
Schilderijen van Impressionisten, en ook die van Manet, vallen normaal gesproken ver buiten het financiële bereik van het Van Gogh Museum. Net als bij de twee Monets kon het werk worden bekostigd dankzij een combinatie van zowel privé- als overheidsfinanciering. De aankoopprijs bedroeg iets meer dan zeven miljoen euro, waarvan ongeveer de helft werd gefinancierd door de SponsorBingo Loterij.
Manet werd al tijdens zijn leven gezien als de vader van de Impressionisten. Met zijn onvolprezen koloriet, vloeiende penseelstreek en gedurfde composities heeft hij veel bijgedragen aan de vernieuwing van de toenmalige kunst. Ook latere generaties erkenden het belang van zijn kunstenaarschap. Zo meende Vincent van Gogh dat zijn eigen kunst zonder dit Franse voorbeeld niet mogelijk was geweest: "Manet heeft het voorbereid".
De aankoop van een werk van deze meester stond hoog op de prioriteitenlijst van het Van Gogh Museum en past in het streven om de collectie te verrijken met Impressionisten. Het museum kon hier lange tijd geen enkel voorbeeld van tonen, maar inmiddels bevat de collectie een fraai stilleven van Camille Pissarro en twee late en drie vroege Monets. Van Manet was nog geen enkel schilderij aanwezig. Ook in andere Nederlandse musea is hij nauwelijks vertegenwoordigd, want het nationale kunstbezit telt slechts twee werken (een mansportret uit 1860 in het Kröller-Müller Museum en een moeilijk te dateren stilleven met pioenrozen in het Museum Boijmans Van Beuningen) van zijn hand. Typerende werken uit Manets volwassen periode ontbreken echter geheel en deze lacune wordt thans opgevuld door De pier van Boulogne-sur-Mer.
Op het schilderij zijn de pieren bij Boulogne-sur-Mer weergegeven, een destijds zeer populaire badplaats nabij Calais. De voorovergebogen toeschouwers op de voorgrond bewonderen een afgemeerd pleziervaartuig dat zich tussen de twee pieren in bevindt. Het onderwerp was niet nieuw, maar Manet behandelde het op een volstrekt afwijkende wijze. Hij plaatste de pieren dwars over het doek, en deze verrassende oplossing was zonder twijfel ontleend aan de toen zojuist ontdekte Japanse prentkunst, waarin horizontale composities vaker voorkwamen.
De kracht van de voorstelling schuilt voornamelijk in de brutale compositie, maar ook allerlei details in de uitvoering zijn een lust voor het oog. Het noordelijke oceaanwater werd fraai getroffen met het zo kenmerkende groenblauw van de kunstenaar, en de voorovergebogen figuren in het midden zijn met enkele vloeiende penseelstreken trefzeker weergegeven. Het schilderij is zowel gedetailleerd als schetsmatig, en het spel van horizontale, verticale en diagonale lijnen is bijzonder geraffineerd. De behandeling is haast die van een abstract kunstenaar, en de betekenis van het schilderij gaat hierin schuil. De rol van de kunstenaar als voorloper van het modernisme kan er uitstekend mee worden gedemonstreerd.
Het schilderij dateert uit 1868, toen Manet met zijn Salonstukken als Het balkon en Portret van Emile Zola (beide Parijs, Musée d'Orsay), en Het onbijt (München, Neue Pinakothek) blijk gaf niets van zijn vernieuwingsdrang te hebben verloren. Net als deze stukken is De pier van Boulogne-sur-Mer een in het atelier samengesteld werk. De kunstenaar concipieerde de voorstelling aan de hand van tekeningen die hij in de zomer van 1868 in Boulogne had gemaakt. De pier op de voorgrond en sommige figuren zijn letterlijk overgenomen van tekeningen uit zijn toenmalige schetsboek, die thans in het Parijse Musée du Louvre worden bewaard.
De pier van Boulogne-sur-Mer is afkomstig uit een particuliere collectie en werd voor het laatst getoond op de grote overzichtstentoonstelling van de kunstenaar in het Grand Palais te Parijs in 1983. Het museum verwierf het doek via de kunsthandel Giraud-Pissarro-Segalot (New York Parijs). De aanwinst zal van 1 tot en met 31 augustus 2002 worden gepresenteerd in het prentenkabinet van de tentoonstellingsvleugel samen met een selectie relevante documenten en kunstwerken. Hierna wordt het schilderij schoongemaakt, waarbij de vergeelde vernislaag zal worden verwijderd.
Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Voorlichting van het Van Gogh Museum: 020 570 52 92 of mailen naar pressoffice@vangoghmuseum.nl. De aankoop is digitaal te bezichtigen op www.vangoghmuseum.nl/manet.
Voor meer informatie over de SponsorBingo Loterij: Afdeling persvoorlichting, Mildred Hofkes, 020 573 75 07. Voor meer informatie over de Vereniging Rembrandt: Fusien Bijl de Vroe, 070 427 17 20, bijl@verenigingrembrandt.nl.