Rijksvoorlichtingsdienst

23 jul 2002
DE HOOP SCHEFFER: 'LUNS DRUKTE ONUITWISBAAR STEMPEL OP BUITENLANDS BELEID VAN NEDERLAND'

In de Brusselse Abdij ter Kameren is dinsdag 23 juli 2002 de uitvaartdienst voor oud-minister van Buitenlandse Zaken en oud-secretaris-generaal van de NAVO Joseph Luns gehouden. Luns overleed woensdag 17 juli op 90-jarige leeftijd in zijn woonplaats Brussel. Namens de Nederlandse regering woonde minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer de dienst bij. In een toespraak benadrukte De Hoop Scheffer de grote rol die Luns in de na-oorlogse periode heeft vervuld.

Hier onder volgt de integrale tekst van de toespraak van De Hoop Scheffer.

Vandaag nemen wij afscheid van een bijzonder man en een grote persoonlijkheid.

Met het overlijden van Joseph Luns wordt onze afstand tot een belangrijke periode in het Nederlandse buitenlands beleid groter. Een na-oorlogse periode, van begin jaren vijftig tot begin jaren zeventig, waarin Joseph Luns als minister van Buitenlandse Zaken ons land door turbulente ontwikkelingen leidde.

De spanningen van de Koude Oorlog, het begin van de Europese integratie, de nieuwe relatie met Indonesië (het voormalig Nederlands-Indië) en de overdracht van Nieuw-Guinea.

Het Nederlandse buitenlands beleid gedurende die jaren kan niet worden begrepen zonder de persoon van Joseph Luns.

Net zoals omgekeerd, leven en werk van Joseph Luns moeilijk begrepen kunnen worden zonder het Nederlandse buitenlands beleid daarbij te betrekken. Joseph Luns was gedurende ruim twintig jaar de verpersoonlijking van dat buitenlands beleid.

Een man die ervan overtuigd was dat Nederland zich niet kleiner moet rekenen dan het is. En die bovendien het bewijs leverde dat die overtuiging vruchten kon afwerpen.

Hij combineerde een groot politiek inzicht in internationale vraagstukken met een natuurlijk gevoel voor machtspolitiek.

Joseph Luns was voor niemand bang en schuwde de confrontatie niet. Groten der aarde vonden hem in de zestiger jaren op hun weg: De Gaulle, Adenauer, Kennedy. Joseph Luns bewees hoezeer de internationale verhoudingen niet alleen door economische en militaire macht, maar ook door persoonlijkheden worden bepaald.

Zijn eigen charisma en statuur vergrootten het gewicht van de Nederlandse diplomatie aanzienlijk. Dat is een enorme verdienste voor ons land geweest.

Met een scherpe perceptie van het Nederlands belang meende hij dat naast concessies en compromissen, ook confrontaties deel kunnen uitmaken van het diplomatieke spel.

Het getuigde van zijn enorme diplomatieke veerkracht dat Joseph Luns in 1972 met Amerikaanse steun werd benoemd tot Secretaris-Generaal van de NAVO terwijl hij tien jaar eerder nog in heftige aanvaring was gekomen met de regering-Kennedy. Dat was zijn persoonlijke verdienste en het bewijs dat hij werd beschouwd als een staatsman van groot gewicht.

Iemand die de kunst verstond hard te onderhandelen, maar ook tactisch te manouvreren.

Zijn verdiensten voor ons land zijn groot. De diplomatieke en politieke erfenis van Joseph Luns kan alleen recht worden gedaan als deze wordt beoordeeld in de context van zijn tijd.

Een tijd waarin de Koude Oorlog de internationale verhoudingen domineerde en waarin de Atlantische relatie het anker was van de Nederlandse veiligheidspolitiek.

Een tijd ook, waarin pas geleidelijk aan duidelijk werd dat maatschappelijke veranderingen de traditionele machtsverhoudingen en gezagsgetrouwe reflexen deden verdwijnen.

Zijn stijl en zijn internationale successen maakten Joseph Luns jarenlang tot een mateloos populair politicus gemaakt bij grote delen van de Nederlandse bevolking.

Zijn charisma, zijn bonhomie en vooral zijn humor droegen daar zeer toe bij. Joseph Luns zag humor als een belangrijk instrument om netelige kwesties en zware onderhandelingen waar mogelijk te verluchtigen. Het vergrootte niet alleen zijn overtuigingskracht en effectiviteit, het droeg ook bij aan zijn persoonlijke uitstraling en présence.

Het stempel dat Joseph Luns drukte op het Nederlandse buitenlands beleid na de Tweede Wereldoorlog is onuitwisbaar. Hij heeft het aan anderen overgelaten om zijn leven en werk te beoordelen. Enkele jaren geleden zei hij in dat verband dat hij de autobiografie die hij nooit schreef graag de titel zou hebben meegeven: Grote mannen die mij hebben gekend.

Dat was Joseph Luns ten voeten uit.

Velen die hem hebben gekend zullen niet alleen zijn humor herkennen maar ook menen dat Luns zelf ook zeker in de rij der groten thuishoorde.

Dat hij moge rusten in vrede.