Koninklijke bibliotheek
Bijzondere collecties > In de vitrine
Album amicorum van Petronella Moens
Portret van Petronella Moens in steendruk door H.J. Backer.
Frontispice van: W.H. Warnsinck en J. Decker Zimmerman, Petronella
Moens. Amsterdam 1843
Een van de succesvolle kinderboekjes van Moens, herdrukt in
1827 en 1833.
Album amicorum Petronella Moens, De band is uitgevoerd naar
voorbeeld van die van een van haar hartsvriendinnen, Adriana van
Overstraten.
Dit gedichtje voor het album van F.W. Selle is een van de twee
enige thans bekende eigenhandige schrijfsels. Zij dicteerde hierover
in een brief aan Selle: 'Daar heb ik in haast dan eenige regeltjes met
eigen hand gekrabbelt, laat het bid ik u aan geen sterveling zien.'
"Geen klank maar dank verdiend mijn vriend van mij. Ik wij hem die,
hij zie in gunst mijn kunst"
15 juli tot 10 augustus 2002
Van 15 juli tot 10 augustus zijn in de vitrine bij de ingang van de KB
het album amicorum, enkele boeken en handschriften van de hand van
Petronella Moens te bewonderen.
Hoewel Petronella Moens (1762-1843) op vierjarige leeftijd door een
kwaadaardige vorm van kinderpokken blind werd, wist zij zich in de
loop van haar lange leven te ontwikkelen tot een gevierd
letterkundige. Zij beschikte over een fabelachtig geheugen waarin
vrijwel alles wat haar door gezelschapsdames, vrienden en vriendinnen
werd voorgelezen en verteld, werd opgeslagen. De bibliografie van haar
in druk verschenen werken en gelegenheidsgedichten telt 153 nummers en
het aantal almanakken en tijdschriften waaraan zij korter of langer
haar medewerking verleende bedraagt bijna dertig. Binnen haar
imposante oeuvre nemen de boeken speciaal voor kinderen geschreven een
belangrijke plaats in; bundels met veelzeggende titels als Gedichten
voor de Nederlandsche jeugd, Klein geschenk voor zoete en gehoorzame
kinderen, en Gedichtjes en nuttige gesprekken voor kinderen beleefden
meerdere herdrukken. Maar ook volwassenen werden door haar ruimhartig
van poëzie, proza, drama en liederen voorzien.
Hoe geliefd en gewaardeerd Pietje (haar roepnaam voor intimi) was,
blijkt uit de talrijke reacties op haar overlijden, waarvan de
belangrijkste de door W.H. Warnsinck en J. Decker Zimmerman opgestelde
levensloop Petronella Moens (Amsterdam, H. Frijlink, 1843) is. Maar
nog veelzeggender in dit opzicht is het van haar bewaarde album
amicorum. Dit vriendenboek uit de periode 1786 tot 1840 bevat 170
bijdragen van familieleden, kennissen en collegae-letterkundigen, die
wisselend getuigen van warme affectie voor haar persoonlijkheid dan
wel van diepe bewondering voor haar vakmanschap. In geen enkel ander
album uit dezelfde periode zijn zoveel letterkundigen van naam en faam
vertegenwoordigd. Was het al treurig dat zij van alles wat van haar in
druk verscheen slechts de buitenkant kon bevoelen, dat zij zij zelf
nooit de rijke inhoud van haar album heeft kunnen bekijken stemt pas
echt tot droefheid. Overigens zal juist haar handicap de reden geweest
zijn dat beeldmateriaal in haar album vrijwel ontbreekt. Dat zij veel
waarde hechtte aan haar album blijkt uit een brief uit 1829 aan F.W.
Selle: 'Ziet hier ook mijn vriendenrol, waarin ik zoo gaarne uw naam
wilde hebben; dit is een pand dat ik maar zelden aan een ander
toevertrouw.'
Het album amicorum is in het bezit van de Stichting Petronella Moens
en in 2001 in bruikleen gegeven aan het Letterkundig Museum. Omdat het
echter veel beter past in de rijke verzameling alba van de Koninklijke
Bibliotheek, is in goed collegiaal overleg en met instemming van de
Stichting het album geplaatst in de KB (79 L 5).
* Meer afbeeldingen
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland