Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
MinBZK.nl
Onderzoek Buitenlandse burgemeesters bekeken
15 juli 2002
Er bestaan aanzienlijke verschillen tussen de burgemeesters in een
aantal Europese landen. Zowel de aanstellingswijze en het takenpakket
als het feitelijk functioneren lopen sterk uiteen. Opvallend is dat
steeds vaker (Duitsland, Groot-Londen) de burgemeesters direct door de
burgers wordt gekozen. Benoemde burgemeesters komen alleen in
Nederland en België voor.
---
Dit is de belangrijkste conclusie uit het onderzoek Buitenlandse
burgemeesters bekeken. Het onderzoek is gehouden door het Centre for
Local Democracy van de Erasmus Universiteit Rotterdam in opdracht van
het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Het onderzoek betrof het burgemeesterschap in Duitsland, Frankrijk,
Spanje, België, Groot-Londen en Ierland. Het formele takenpakket
varieert van uiterst beperkt, bijv. bij de Ierse ceremoniële
burgemeesters, tot zeer uitgebreid, zoals in Spanje waar hij ook hoofd
van het ambtelijk apparaat is en zelfs hoofd van de politie. Ook
gekozen burgemeesters dragen in sommige landen verantwoordelijkheid
voor openbare orde en veiligheid.
Tevens vertoont de relatie van de burgemeester tot de andere
dagelijkse bestuurders en de gemeenteraad veel variatie; de Duitse
burgemeester behoort tot het dagelijks bestuur, terwijl hij ook
voorzitter van de gemeenteraad is. De collegiale bestuursvorm komt
buiten Nederland weinig voor, enkel in België. In een aantal landen
wordt de burgemeester aangesteld door de gemeenteraad. Opvallend is,
dat de raad in die landen vervolgens weinig macht meer heeft.
Het feitelijk functioneren van de burgemeester wordt niet alleen door
formele factoren bepaald, maar ook door de bestuurscultuur. De
onderzoekers signaleren hierbij een onderscheid tussen de
Zuid-Europese landen en de Noord-Europese landen. In het zuiden zijn
de gemeenten vaak klein en zijn ze het bestuur van een levende
gemeenschap. De identiteitsgedachte is daar diepgeworteld. In het
noorden domineren functionele aspecten en staan gemeenten ver van de
burgers af. Het rechtstreeks kiezen van de burgemeester zou de opkomst
bij lokale verkiezingen wel eens kunnen vergroten, zo blijkt in
Groot-Londen.
In tegenstelling tot Nederland kennen de meeste landen variatie tussen
de gemeenten. Soms hebben ze verschillende taken, soms, zoals in
Engeland, mogen gemeenten zelf hun bestuursvorm kiezen.
---