Openbaar Ministerie
Meer, maar gemiddeld geen zwaardere straffen
OM-analyse van straffen 1995-2001
Meer, maar gemiddeld geen zwaardere straffen
Den Haag, 10 juli 2002
In Nederland wordt meer gestraft, maar de straffen worden gemiddeld
niet zwaarder. Er wordt dus aan meer mensen straf opgelegd, maar in
vergelijkbare zaken wordt in het algemeen niet strenger gestraft. De
zorg om geweldsovertredingen in de openbare sfeer heeft geleid tot
meer en soms ook hogere straffen. Dit blijkt uit een analyse van het
Openbaar Ministerie van de straftoemeting in Nederland van 1995 tot en
met 2001.
Als het gaat om delicten tegen het openbare gezag (weerspannigheid,
niet voldoen aan een ambtelijk bevel, belediging van politiemensen) is
het aantal opgelegde straffen in de afgelopen zes jaar soms meer dan
verdubbeld. Dat geldt ook voor mishandeling en delicten die met
vreemdelingenzaken te maken hebben (mensensmokkel, ongewenste
vreemdelingen). De gemiddelde strafhoogte is bij deze delicten ook
iets opgelopen. Bij mensensmokkel zijn veel meer hoge straffen
uitgedeeld. Dit wijst op een toename van het aantal zware zaken.
Verder is het aantal straffen dat aan minderjarigen wordt opgelegd,
fors toegenomen; in de periode vanaf 1996 met maar liefst 55%.
Bij de 'grootleveranciers' van vermogensdelicten (inbraak en valsheid
in geschrifte) is het aantal strafzaken sterk afgenomen. Bij diefstal
met geweld daarentegen is een toename te zien van het aantal zaken. De
hoogte van de gemiddelde straf in deze zaken loopt terug. Dit komt
omdat de toename uitsluitend de lichter variant 'tasjesroven' betreft
en niet de zwaardere overvalvormen.
Taakstraf
Het aandeel niet in Nederland wonende daders neemt sterk toe. Ook de
aan hen uitgedeelde straffen nemen in zwaarte toe. Dit wordt
veroorzaakt door de zwaarte van de zaken die door hen worden gepleegd
(mensensmokkel, drugssmokkel) Van de totale hoeveelheid straf komt nu
9% terecht bij buitenlanders (was 4%). Ook de korte onvoorwaardelijke
vrijheidsstraf neemt fors toe. Bijvoorbeeld bij vormen van eenvoudige
diefstal is het aantal vrijheidsstraffen tot 10 dagen verdubbeld(naar
2.000).
De opkomst van de taakstraf heeft een belangrijke verschuiving
veroorzaakt. Het aantal lichte straffen (geldboetes van 1 tot 200
euro) en het aantal beleidssepots is fors afgenomen; de taakstraf
lijkt vooral daarvoor in de plaats te zijn gekomen.
Het aantal kleine boetes is weliswaar gedaald, maar in totaal is de
hoogte van de geldboete en vooral die van de transactie (van het OM)
toegenomen. De stijging van de hoogte van de - rechterlijke -
geldboete blijft overigens wat achter bij de inflatie; die van de
transactie daarentegen gaat daar verre bovenuit (toename van 49% in
zes jaar).
Drugskoeriers
In de analyse van de straftoemeting is gekeken naar systematische en
substantiële ontwikkelingen. In 2001 heeft een opvallende ontwikkeling
plaatsgevonden, waaraan nog geen conclusies kunnen worden verbonden,
vanwege de korte periode. In 2001 zijn de totale hoeveelheid straf en
de gemiddelde strafhoogte met bijna tien procent toegenomen. Gebleken
is dat bijna de helft van de oplopende bestraffing wordt veroorzaakt
door harddrugsdelicten. Het aantal straffen neemt toe met bijna 900
(naar 5.871 in 2001). Met een gemiddelde hoge strafduur van 10
maanden, trekt dit het totaalbeeld van de straffen naar boven. Niet
onwaarschijnlijk is dat de aanpak van drugskoeriers op Schiphol hier
voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor is.
22)===================================================================
====
Noot voor de redactie,