European Commission
IP/02/1001
Brussel, 4 juli 2002
EU wil met verzoeken om markttoegang vaart brengen in
WTO-onderhandelingen over diensten
De Europese Unie heeft vandaag haar eerste verzoeken om een betere
toegang tot de dienstenmarkt bij andere WTO-leden ingediend. Met deze
verzoeken wil de EU de toegang tot buitenlandse dienstenmarkten voor
Europese dienstverleners verbeteren zonder dat afbreuk wordt gedaan
aan het recht van alle WTO-leden hun eigen markt te reguleren om
legitieme beleidsdoelstellingen te verwezenlijken. De verzoeken van de
EU zijn zó geformuleerd dat de liberalisering van de handel in
diensten bijdraagt tot duurzame ontwikkeling en ontwikkelingslanden
ertoe aanzet meer te participeren in de voordelen van een ruimere
openstelling van de markt. Bij deze gelegenheid verklaarde Pascal
Lamy, Europees commissaris voor handel: "Diensten zijn een drijvende
kracht achter de Europese economie en bieden uitstekende
exportmogelijkheden die wij volgens de regels willen benutten. De
handel in diensten is van wezenlijk belang om de groei en de
werkgelegenheid in de EU te ondersteunen. De handel in diensten staat
ook centraal in de ontwikkelingsagenda van Doha wat betreft de
verwezenlijking van de doelstelling dat de handel wordt ingezet om de
ontwikkelingslanden uit de armoede te trekken. Alle WTO-leden, zowel
de geïndustrialiseerde landen, de ontwikkelingslanden als de minst
ontwikkelde landen, zullen baat hebben bij de liberalisering van de
diensten." Verwacht wordt dat deze verzoeken een nieuw elan zullen
geven aan de onderhandelingen over de Doha-ontwikkelingsagenda in het
algemeen.
De in 2000 aangevatte onderhandelingen over diensten, die tot doel
hebben de bestaande Algemene overeenkomst inzake de handel in diensten
(GATS) te actualiseren en te verbeteren, hebben vaart gekregen op de
ministeriële conferentie van de WTO in Doha in november vorig jaar met
de lancering van de onderhandelingen over de Doha-ontwikkelingsagenda.
In de slotverklaring van deze conferentie werden de WTO-leden
opgeroepen tegen 30 juni 2002 verzoeken in te dienen om specifieke
verbintenissen van andere leden en tegen 31 maart 2003 de eerste
reacties hierop aan de andere leden voor te leggen.
Met de indiening van haar verzoeken streeft de EU ernaar de handelsbeperkingen terug te dringen en de mogelijkheden tot markttoegang te vergroten. De verzoeken omvatten globaal genomen de volgende sectoren: professionele diensten, andere zakelijke diensten, telecommunicatie, post- en koerierdiensten, distributie, bouw en aanverwante technische diensten, financiële diensten, milieudiensten, toerisme, diensten van persagentschappen en energiediensten.
De verzoeken, die allemaal specifiek zijn afgestemd op de landen
waartoe zij zijn gericht, zijn één voor één aan in totaal 109
WTO-leden toegezonden. Er zijn geen verzoeken aan kandidaat-lidstaten
noch aan EER-landen gericht.
De verzoeken van de EU werden opgesteld rekening houdend met de
volgende doelstellingen:
* Opheffen van barrières die de markttoegang belemmeren, zoals
beperkingen inzake het aantal dienstverleners, het aandeel van
buitenlands eigendom of aandeelhouderschap, het soort rechtsvorm,
of ook de verplichting tot het oprichten van joint ventures of
numerieke quota.
* Garanderen van het recht van regeringen om te reguleren met het
oog op de verwezenlijking van publieke beleidsdoelstellingen.
Overheidsregulering moet, inzover zij de handel in diensten raakt,
op redelijke, transparante en objectieve grondslag geschieden,
teneinde een regelgevingskader tot stand te brengen dat
dienstverleners, investeerders, afnemers en consumenten
rechtszekerheid en vertrouwen biedt.
* Ervoor zorgen dat de liberalisering van de handel in diensten
duurzame ontwikkeling in de hand werkt, inclusief in dit verband
de liberalisering van de handel in milieudiensten.
* Vergemakkelijken van grotere deelname van de onwtikkelingslanden
aan de wereldhandel in diensten door op passende wijze nationale
beleidsdoelstellingen en ontwikkelingsniveaus in acht te nemen. De
GATS-overeenkomst is bijzonder relevant voor ontwikkeling, omdat
zij alle landen een uitgelezen mogelijkheid biedt om stabiele
langetermijninvesteringen aan te trekken en de bijbehorende
infrastructuur (vervoer, telecommunicatie, financiële diensten) te
verbeteren, waarmee zij hun groei op de lange termijn en de
concurrentiekracht van hun economieën als geheel kunnen
stimuleren.
Ter voorbereiding van de GATS-onderhandelingen heeft de Commissie de
civil society uitvoerig geraadpleegd, teneinde een brede en
evenwichtige input te garanderen bij de opstelling van het standpunt
van de Gemeenschap. Er is in dit overleg onder andere bezorgheid geuit
over kwesties die betrekking hebben op de openbare dienstverlening in
het algemeen en in de gezondheidszorg en het onderwijs in het
bijzonder, privatisering, het recht om te reguleren, duurzaamheid en
het verlenen van andere diensten van algemeen belang zoals de
distributie van water en energie. De EU deelt ten volle het belang dat
burgers in Europa en elders hechten aan het behoud en de ontwikkeling
van openbare diensten. De EU streeft derhalve niet naar een
ontmanteling van de openbare dienstverlening noch een privatisering
van staatsbedrijven. Er zijn aan geen enkel land verzoeken gericht die
betrekking hebben op gezondheids- of audiovisuele diensten, en alleen
de VS zullen een verzoek op het gebied van onderwijs ontvangen, dat
uitsluitend diensten op het gebied van hoger onderwijs betreft. Er
worden verzoeken op het gebied van milieudiensten ingediend, maar zij
raken niet aan de kwestie van de toegang tot de natuurlijke
(water)rijkdommen en ondermijnen of verminderen in generlei wijze de
speelruimte van de ontvangende regeringen om de prijzen, de
beschikbaarheid en de betaalbaarheid van de watervoorraden te
reguleren zoals zij dat wensen. De EU erkent ten volle dat de
liberalisering van diensten in sommige gevallen zal moeten worden
ondersteund door een institutioneel en regelgevend kader, teneinde de
concurrentie te garanderen en de toegang tot dergelijke diensten voor
de armen te helpen verbeteren.
In een aparte reactie op verzoeken om grotere transparantie in dit
proces vanwege een groep van niet-gouvernementele organisaties heeft
EU-commissaris Lamy in een open brief de grenzen van wat mogelijk is,
uiteengezet:
'Sommige geledingen van de civil society vragen me inderdaad de
onderhandelingsmethode die voor de meeste van onze partners in de
meeste gevallen goed functioneert, overboord te gooien.
Dat kan ik niet doen. Wie de WTO-gesprekken door de jaren heen heeft gevolgd, weet dat deze transparantie door talrijke ontwikkelingslanden niet wordt gezien als een garantie van een eerlijk verloop, maar als een bedreiging, die hun posities onder nog grotere druk zal zetten dan nu al het geval is. Om het WTO-proces geleidelijk aan verder open te trekken, moeten we dus met de stroom mee gaan en niet ertegenin.
Dit zal de Commissie niet beletten in eigen huis openheid te betonen,
maar er zijn grenzen aan wat mogelijk is. Ik zal alle echte
beleidsopties blijven uiteenzetten ten behoeve van een voorafgaand
debat onder alle partners van de civil society. Maar het zou
onverantwoord zijn te beweren dat ik alle deelnemers een stem kan
geven bij de minutieuze redactie waarmee deze beleidsopties in
WTO-verzoeken worden omgezet.'
Achtergrond
De GATS heeft 'spelregels' vastgesteld die voorspelbaar en voor alle
landen dezelfde zijn. Zij zijn gebaseerd op de beginselen van
transparantie en non-discriminatie (het beginsel van
'meestbegunstiging'), d.w.z. gelijke behandeling van alle landen,
ongeacht hun aandeel in de wereldhandel of hun niveau van
ontwikkeling.
De snel uitdijende dienstensector is van groot belang voor zowel de
ontwikkelingslanden als de geïndustrialiseerde landen. Hij draagt meer
dan enige andere sector bij tot economische groei en het scheppen van
werkgelegenheid wereldwijd. In de EU zijn 67 miljoen mensen werkzaam
in de commerciële dienstverlening. Bovendien vindt meer dan de helft
van de binnenkomende en uitgaande buitenlandse directe investeringen
in de Gemeenschap plaats in de dienstensector. De EU is, met 26% van
de wereldhandel in diensten (20% van de wereldhandel in goederen), 's
werelds grootste importeur en exporteur van diensten. De
dienstverlening is de belangrijkste sector van economische
bedrijvigheid in de EU die goed is voor meer dan tweederde van het
BBP.
Ook voor ontwikkelingslanden zijn diensten steeds vaker van groot
belang. Gemiddeld genereren diensten meer dan 50% van het BBP van
ontwikkelingslanden. Eenvijfde van de uitvoer van Afrika zijn
diensten; voor India loopt dit cijfer op tot eenderde en is het
daarmee zelfs hoger dan dat van de EU.
De volledige tekst van de brief en een gedetailleerde samenvatting van
de verzoeken kunnen worden geraadpleegd op de website van DG Handel.
Een gedetailleerde samenvatting van de EU-onderhandelingsverzoeken is
beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/trade/services/index_en.htm
De volledige tekst van de open brief aan de NGO's is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/trade/services/plreply.htm