Gemeente Baarn

Persverklaring College B&W - Baarn in Balans

03-07-2002

PERSVERKLARING
COLLEGE B&W BAARN

'Baarn in Balans'
Voortgang financiële kadernota

In deze persverklaring geven wij als college u nadere informatie over de ontwikkeling van de financiële positie van de gemeente Baarn. Het college vindt het nodig om dit onder meer via een verklaring te doen, enerzijds omdat het een belangrijk onderwerp is dat iedereen in Baarn aangaat, en anderzijds omdat het een onderwerp is dat op punten ingewikkeld in elkaar steekt en daarom een zorgvuldige uitleg van het college behoeft.

De financiële kadernota leert ons dat het nodig is om keuzes te maken voor de komende jaren. Doen wij dat niet, dan komt de gemeente Baarn financieel in de knel en dreigen er oplopende tekorten. Het college wil deze situatie samen en eensgezind aanpakken. In deze verklaring wordt uiteengezet waarom het nodig is om keuzes te maken en hoe het college dit keuzeproces wil inrichten.

Wij gaan dus allereerst in op de vraag hoe het komt dat het op grond van de financiële kadernota nodig is om keuzes te maken voor de komende jaren. Dat heeft mede te maken met een overgang naar een nieuw financieel stelsel. Om de oorzaken en noodzaak hiervan te begrijpen is het nodig om eerst te kijken naar de kenmerken van het huidige financiële stelsel en naar de veranderingen als gevolg van een nieuw financieel stelsel. Op basis daarvan worden conclusies getrokken die om oplossingen vragen.

Kenmerken huidige financiële stelsel
Baarn heeft in vergelijking met soortgelijke gemeenten een hoog voorzieningenniveau. Daarbij zijn de lokale lasten in vergelijking met andere gemeenten in de regio laag. Dat is niet de normale verhouding waarop bijvoorbeeld de algemene uitkering uit het gemeentefonds is gebaseerd. De verhouding tussen inkomsten en uitgaven is scheef.

In het huidige financiële stelsel wordt bestaand beleid, nieuw beleid en investeringen van de gemeente gefinancierd uit:

de reserves

de rente op reserves

vrijvallende kapitaallasten

de algemene uitkering uit het gemeentefonds

de belastingopbrengsten

bijzondere baten.

Tekorten leiden in dat systeem tot afname van de reservepositie. De laatste jaren is door het oplopen van uitgaven en het afnemen van inkomsten geen sprake meer van overschotten op de begroting, maar van tekorten. Deze moeten aangevuld uit de algemene reserves, die hierdoor sterk afnemen. Kortom: het huidige financiële stelsel heeft onder deze omstandigheden een aantal belangrijke nadelen die op termijn grote financiële problemen opleveren. Het geeft onvoldoende inzicht in het meerjarig kader wat betreft financiën, en het maakt dat de gemeente voortdurend inteert op het eigen vermogen, omdat reserves en de rente daarop worden aangesproken voor uitvoering van bestaand en nieuw beleid.

Daarom en tevens vanwege de nieuwe comptabiliteitsvoorschriften, was een interne doorlichting van de begrotingssystematiek noodzakelijk. Dit onderzoek, getoetst door D&T / Bakkenist, heeft aan het licht gebracht dat een nieuw stelsel nodig is met striktere regels voor het omgaan met reserves en investeringen. Ook moeten de punten van het op te stellen raadsprogramma, een nieuw fenomeen in het kader van dualisme van het gemeentebestuur, in de begroting worden verwerkt. Dit alles moet ertoe leiden dat er een beter inzicht ontstaat in het meerjarig kader wat betreft de financiële positie van de gemeente.

Kenmerken nieuwe financiële stelsel
Reserves dienen vrij beschikbaar te zijn voor het opvangen van (tijdelijke) tegenvallers en onrendabele investeringen. Verder wordt de rente van reserves slechts incidenteel inzetbaar als dekkingsmiddel, en wordt er een egalisatiereserve ingesteld voor vervangingsinvesteringen. Dit betekent dat er vooraf geld wordt gereserveerd voor de vervanging van bedrijfsmiddelen die nodig zijn voor het bedrijfsproces. Ook wordt er budgettaire ruimte opgenomen voor het raadsprogramma en wordt er uitgegaan van een nulgroei van de algemene uitkering uit het gemeentefonds.

Gevolgen overgang
Het nieuwe financiële stelsel zorgt er onder andere voor dat we inzicht krijgen in de financiële positie van de gemeente op langere termijn. Dat is nuttig, omdat het de mogelijkheid biedt tijdig en juist in te spelen op toekomstige ontwikkelingen.

Als er wordt uitgegaan van een jaarlijks structureel budget voor nieuw beleid van 250.000 euro per jaar (dus in de collegeperiode van 4 jaar:
1 miljoen euro structureel) en van ca. 12 miljoen euro investeringen in de eigen huisvesting, het Bosbad, de Brink, leef- en woonomgeving, en huisvesting van het onderwijs, ziet de verwachte ontwikkeling van het begrotingssaldo er als volgt uit:

2003 1,6 miljoen euro tekort
2004 2,1 miljoen euro tekort
2005 3,2 miljoen euro tekort
2006 3,7 miljoen euro tekort
2007 4,0 miljoen euro tekort

Indien bovengenoemde investeringen niet worden ingebracht ziet de ontwikkeling er als volgt uit:

2003 1,3 miljoen euro tekort
2004 1,1 miljoen euro tekort
2005 1,9 miljoen euro tekort
2006 2,2 miljoen euro tekort
2007 2,4 miljoen euro tekort

Conclusies
Samengevat zijn er twee conclusies die wij onder ogen moeten zien. Ten eerste dat een nieuw financieel stelsel onontkoombaar is. Ten tweede dat de verwachte oplopende tekorten waarmee het nieuwe stelsel ons nu confronteert, onaanvaardbaar zijn. Er moet dus gezocht worden naar oplossingen.

Oplossingsrichtingen
Globaal kan men in drie richtingen de oplossing zoeken om het te verwachten oplopen van de tekorten te keren: efficiency, heroverwegingen en belastingmaatregelen. In de
gemeenteraadsvergadering van december 2002 zal een voorstel van het college worden besproken om te komen tot een financieel gezonde toekomst voor Baarn. In elk geval is al besloten de budgetdiscipline strakker aan te trekken en heeft het college het mandaat voor het openstellen van vacatures teruggenomen.

Acties
Het college heeft inmiddels ook acties gepland. Er komt een onderzoek naar autonome kosten en opbrengsten (dat zijn de uitgaven waarover de gemeente zelf kan beschikken; de overige uitgaven zijn wettelijke taken e.d.) en een verder vergelijkend onderzoek (benchmark-onderzoek) met andere gemeenten, om beter inzicht te krijgen in onze financiële positie en mogelijkheden.

In de komende periode zal een communicatieplan worden gemaakt waarin wordt aangegeven hoe er over dit onderwerp een open en betrokken communicatie kan plaatsvinden met burgers en instellingen in de gemeente Baarn en hoe er vorm kan worden gegeven aan processen van participatie in de noodzakelijke besluitvorming. Verder wordt de gemeenteraad van Baarn op 9 juli a.s. uitvoerig voorgelicht over de financieel-technische kant van deze zaak (dit is geen openbare vergadering).

Agenda
Op korte termijn ziet de voorlopige agenda met betrekking tot de financiële kadernota er als volgt uit:


2 juli: Presentatie van de aanpak financiële kadernota in de raadscommissie SBF

3 juli: Informatiebijeenkomsten voor medewerkers van de gemeente Baarn
9 juli: Voorlichting over financieel-technische achtergronden voor de gemeenteraad en een persgesprek over de financieel-technische achtergronden met de pers.
Begin september: Een extra gemeenteraadsvergadering waarin wordt gesproken over de aanpak van het proces en de communicatie. Medio september: Een werkconferentie voor de gemeenteraad waarin door de raad richting wordt gegeven aan de te nemen stappen.

Intentie
Doordat wij een nieuw financieel stelsel onontkoombaar en het oplopen van tekorten onaanvaardbaar achten, zien wij ons als college, samen met raad, burgers en instellingen gesteld voor een situatie die wij onder ogen moeten zien. Wij willen als college van b&w benadrukken dat wij ons gezamenlijk en eensgezind gaan inzetten voor het aanpakken van deze situatie.