European Commission
IP/02/985
Brussel, 2 juli 2002
Sociale verantwoordelijkheid van bedrijven: een nieuwe strategie van
de Commissie om de bijdrage van het bedrijfsleven aan duurzame
ontwikkeling te bevorderen
De Commissie heeft vandaag een nieuwe strategie inzake de sociale
verantwoordelijkheid van bedrijven (Corporate Social Responsibility,
CSR) goedgekeurd. Doel van de strategie is de bijdrage van het
bedrijfsleven aan duurzame ontwikkeling te bevorderen. In het
beleidsdocument wordt gepleit voor een nieuwe sociale en milieurol
voor het bedrijfsleven in een mondiale economie. Bovendien wordt een
'European Multi-Stakeholder Forum' voor alle betrokken partijen
(sociale partners, bedrijfsnetwerken, het maatschappelijk middenveld,
consumenten en investeerders) opgericht om beste praktijken uit te
wisselen, beginselen voor gedragscodes te ontwikkelen en een consensus
tot stand te brengen over objectieve evaluatiemethoden en
validatie-instrumenten, zoals 'sociale labels. De strategie vult
bestaande initiatieven van bedrijven en overheidsorganisaties, zoals
de OESO en de VN, aan. CSR wordt gedefinieerd als vrijwillige sociale
en milieupraktijken van bedrijven die met de kernactiviteiten verband
houden en de wettelijke verplichtingen van het bedrijfsleven
overstijgen. De strategie verleent ook steun aan CSR in MKB-bedrijven,
met name door de voordelen van CSR voor bedrijven te identificeren en
het MKB voor te lichten. De Commissie speelt een belangrijke rol op
het punt van CSR: ze brengt bedrijven uit heel Europa samen om beste
praktijken uit te wisselen en gemeenschappelijke evaluatiebeginselen
vast te stellen. Ten slotte streeft de Commissie ernaar CSR in alle
EU-beleidsmaatregelen te integreren (bijvoorbeeld door
ontwikkelingslanden beter over CSR te informeren). De Commissie zal in
2004 een verslag publiceren over de werkzaamheden van het 'European
Multi-Stakeholder Forum'.
Anna Diamantopoulou, commissaris van werkgelegenheid en sociale zaken,
verklaarde: 'CSR kan een belangrijke rol spelen bij de bevordering van
duurzame ontwikkeling. Veel bedrijven beseffen dat CSR winst kan
opleveren en CSR-programma's schieten als paddestoelen uit de grond.
De EU kan echter op twee cruciale manieren voor een meerwaarde zorgen:
1) door de betrokken partijen te helpen CSR transparanter en
geloofwaardiger te maken en 2) door aan te tonen dat CSR niet alleen
multinationals maar ook kleinere bedrijven winst kan opleveren. CSR en
corporate governance zijn twee zijden van dezelfde medaille:
'greenwashing' van sociale en milieuprestaties is even slecht als
'whitewashing' van winst. CSR is niet meer alleen een zaak van
marketingafdelingen'.
Erkki Liikanen, commissaris van Ondernemingen en de
Informatiemaatschappij, verklaarde: 'CSR heeft een rijke traditie in
Europa. Bedrijven van allerlei grootte voeren een strategie met het
oog op evenwicht tussen economische belangen, sociale verwachtingen en
milieubehoeften. Als CSR goed wordt beheerd, kan het het
concurrentievermogen van bedrijven op lange termijn versterken, het
ondernemingsklimaat verbeteren en ons dichter brengen bij de
strategische doelstelling van de Unie voor 2010. De strategie van de
Commissie ter bevordering van CSR is gebaseerd op het vrijwillige
karakter van de inspanningen van bedrijven. Het forum zal de consensus
tussen de bedrijven en de andere betrokken partijen versterken. De
bedrijven zullen zo ten volle kunnen profiteren van hun inspanningen'.
De strategie van de Commissie
De nieuwe strategie van de Commissie inzake CSR is bedoeld om:
* de voordelen van CSR voor het bedrijfsleven te promoten en zo CSR
voor steeds meer bedrijven (vooral MKB-bedrijven) aantrekkelijk te
maken;
* de externe evaluatie en benchmarking van de sociale en
milieuprestaties van bedrijven te bevorderen om CSR meer
geloofwaardigheid te verlenen;
* een 'European Multi-Stakeholder Forum' te beheren om de discussie
op CSR toe te spitsen;
* te waarborgen dat EU-beleidsmaatregelen CSR-vriendelijk zijn.
De strategie van de Commissie zal een meerwaarde verlenen aan de
inspanningen van het bedrijfsleven en de overheid op het punt van CSR.
Steeds meer bedrijven hanteren gedragscodes, publiceren sociale en
milieuverslagen, benoemen specifiek voor CSR verantwoordelijke
managers sluiten zich aan bij bedrijfsnetwerken om beste praktijken
inzake CSR uit te wisselen. Investeerders zijn steeds meer
geïnteresseerd in CSR, zoals blijkt uit de proliferatie van ethische
fondsen, sociale indices en de sociale doorlichting en rating van
bedrijven door gespecialiseerde instanties. In een aantal EU-lidstaten
verspeiden pensioenfondsen informatie over hun sociaal en
milieubeleid.
Het aantal sociale labels labels die verwijzen naar de sociale of
milieuprestaties van bedrijven neemt onder druk van steeds bewustere
consumenten toe. Doel van de strategie van de Commissie is de
discussie over CSR in goede banen te leiden om de CSR-instrumenten
(gedragscodes, sociale labels, enzovoort) transparanter te maken en in
de ogen van de betrokken partijen, zoals consumenten en investeerders,
meer geloofwaardigheid te verlenen.
Een "EU Multi-Stakeholder Forum on CSR"
Bij wijze van praktische maatregel stelt de Commissie voor een "EU
Multi-Stakeholder Forum on CSR" te organiseren. De belangrijkste
Europese organisaties van werkgevers, werknemers, consumenten en het
maatschappelijk middenveld en een aantal bedrijfsnetwerken zullen aan
het forum deelnemen. Doel is de transparantie en convergentie van CSR
te bevorderen door kennis en goede praktijken uit te wisselen en een
gemeenschappelijke EU-strategie en gemeenschappelijke richtsnoeren te
ontwikkelen. Het forum wordt verzocht om voor de zomer van 2004 een
verslag over zijn werkzaamheden bij de Commissie in te dienen. De
Commissie zal de resultaten van het forum evalueren, een beslissing
over de toekomst van het forum nemen en nagaan of het raadzaam is om
samen met vooral het bedrijfsleven en andere betrokken partijen nieuwe
initiatieven ter bevordering van CSR te nemen.
Rapportage over CSR
De nieuwe strategie van de Commissie biedt een stabiel kader voor CSR.
Het is bijzonder moeilijk om de prestaties van bedrijven te
benchmarken bij gebrek aan een referentiekader voor de evaluatie van
CSR. Het is ook belangrijk de bestaande instrumenten ten behoeve van
de bedrijven en alle betrokken partijen te vereenvoudigen en te
rationaliseren. Het is in dit verband zaak zorgvuldig te evalueren hoe
de verspreiding en de transparantie van sociale rapportage in Europa
het best kan worden bevorderd.
De ontwikkeling van een algemeen referentiekader voor sociale en
milieurapportage door GRI (Global Reporting Initiative) is het meest
geavanceerde initiatief op dit gebied. Uit de reacties op het
groenboek blijkt dat een groot aantal betrokken partijen (inclusief
het Europees Parlement) het initiatief verwelkomen. Het "European
Multi-Stakeholder Forum on CSR" zal beste praktijken uitwisselen en
een consensus tot stand proberen te brengen over richtsnoeren voor
specifieke CSR-instrumenten (inclusief rapportage-instrumenten).
De voordelen van CSR voor het bedrijfsleven
Dankzij de strategie van de Commissie kan duidelijk worden gemaakt
welke voordelen CSR het bedrijfsleven oplevert. Veel voordelen zijn
intuïtief en houden verband met minder personeelsverloop, beter
gemotiveerde werknemers, verhoogde productiviteit, betere relaties met
plaatselijke gemeenschappen en belangrijke betrokken partijen, zoals
klanten, zakenpartners en consumenten. Een bedrijfsmodel waarin CSR is
geïntegreerd, kan dankzij kwaliteit, nieuwe handelsmogelijkheden,
concurrentievoordelen en een beter imago ook een bron van innovatie
zijn. Een van de belangrijkste argumenten voor CSR houdt echter
verband met het beheer en de preventie van risico's. Thema's die in
het verleden door investeerders en managers als 'zacht' werden
beschouwd (mensenrechten, relaties met plaatselijke gemeenschappen,
milieu, veiligheid en gezondheid), zijn uitgegroeid tot moeilijke
kwesties. Moeilijk te beheren, moeilijk te veronachtzamen en
desastreus als je verkeerde inschattingen maakt. Bovendien zijn het
potentieel zeer dure thema's, niet alleen in financieel opzicht maar
ook omdat ze de bewegingsvrijheid en de maatschappelijke status van
bedrijven kunnen beïnvloeden. De Commissie is van plan CSR te promoten
en het MKB over CSR op de hoogte te houden.
MKB-bedrijven
De Commissie wil vooral ten behoeve van MKB-bedrijven CSR een
meerwaarde verlenen. Het leeuwendeel van de Europese bedrijven zijn
MKB-bedrijven. Het MKB biedt werk aan 53% van de beroepsbevolking.
MKB-bedrijven zijn een stuwende kracht achter de groei en de welvaart
van Europa en ze behoren plaatselijk tot de belangrijkste economische
en sociale actoren. Veel MKB-bedrijven zijn zich bewust van de
zakelijke voordelen van CSR, zoals betere relaties met klanten en
plaatselijke gemeenschappen. Uit een recente studie in opdracht van de
Commissie blijkt trouwens dat veel MKB-bedrijven hun sociale
verantwoordelijkheid al nemen zonder met het concept CSR vertrouwd te
zijn (zie IP/02/778).
De behoeften van MKB-bedrijven verschillen van de behoeften van
grotere bedrijven. Het CSR-kader van de EU moet daarom flexibel zijn
en aangepast aan de specifieke situatie van het MKB. MKB-bedrijven
halen niet op dezelfde manier als grote bedrijven voordeel uit hun
engagement. Daarom is het zaak MKB-bedrijven te helpen een meer
strategische aanpak te ontwikkelen. Gebrek aan kennis en middelen
lijkt de belangrijkste hinderpaal voor het sociaal engagement van
MKB-bedrijven te zijn.
MKB-bedrijven kunnen alleen beter worden voorgelicht en nauwer bij CSR
worden betrokken als advies wordt verleend, voor opleidingen wordt
gezorgd, geschikte instrumenten worden ontwikkeld en bewijsmateriaal
over de voordelen van CSR voor verschillende soorten MKB-bedrijven
wordt verzameld.
De Commissie zal de uitwisseling en verspreiding van goede praktijken
bevorderen (bijvoorbeeld via publicaties en het verzamelen van goede
praktijken op internet); de ontwikkeling en verspreiding van
gebruiksvriendelijke, op maat gesneden instrumenten
(voorlichtingsmateriaal, 'self-evaluation tools') vergemakkelijken;
steun verlenen aan MKB-organisaties en MKB-netwerken om MKB-bedrijven
voor te lichten en advies te verlenen; en de samenwerking tussen
grotere en kleinere bedrijven vergemakkelijken (bijvoorbeeld via
mentorprogramma's), aangezien grote bedrijven wellicht de meeste druk
op MKB-bedrijven zullen uitoefenen om aandacht aan CSR te schenken.
Het groenboek over CSR
De Commissie heeft in juli 2001 een groenboek over CSR gepubliceerd.
De meer dan 250 binnengekomen reacties zijn te vinden op de
Europa-website
http://europa.eu.int/comm/employment_social/soc-dial/csr/csr_index.ht
m .
Uit de reacties blijkt dat er een algemene consensus bestaat over het
feit dat:
* CSR verband houdt met duurzame ontwikkeling;
* CSR impliceert dat bedrijven aandacht schenken aan de sociale,
economische en milieueffecten van hun activiteiten (triple bottom
line approach);
* CSR betrekking heeft op activiteiten die in de algemene
bedrijfsstrategie zijn geïntegreerd (CSR is geen "toevoegsel" aan
de kernactiviteiten van een bedrijf);
* CSR niet impliceert dat overheidstaken naar de particuliere sector
worden overgeheveld;
* CSR de wetgeving en de sociale dialoog aanvult maar niet vervangt;
* CSR een mondiaal thema is waarvan de externe (niet-EU) dimensie de
grootste uitdaging vormt;
* CSR een dialoog tussen de bedrijven en de andere betrokken
partijen vereist;
* het van vitaal belang is dat managers, werknemers en andere
actoren onderwijs en opleidingen over CSR kunnen volgen;
* CSR niet kan zonder transparante en geloofwaardige
validatie-instrumenten.
Volgens de meeste bedrijven:
* is CSR van strategisch belang voor de duurzaamheid van bedrijven
op lange termijn. Rentabiliteit is echter een allereerste
voorwaarde voor CSR;
* bestaan er vooral voor het MKB geen algemeen geldende oplossingen.
Een verplichte harmonisering zou een averechts effect hebben;
* moet CSR door de markt worden gestuurd.
Volgens de meeste vakbonden en ngo's:
* is CSR alleen geloofwaardig als alle betrokken partijen bij de
ontwikkeling, de uitvoering en de evaluatie worden betrokken;
* moet sociale en milieurapportage verplicht en verifieerbaar zijn;
* houdt CSR verband met corporate governance aangezien bedrijven
verantwoording schuldig zijn voor hun activiteiten.
Iedereen is het erover eens dat de EU voor een meerwaarde kan zorgen.
De EU moet:
* een coherente, evenwichtige en flexibele benadering van CSR
ontwikkelen waarbij alle relevante thema's aan bod komen;
* voortbouwen op bestaande initiatieven;
* als katalysator voor informatie fungeren (voorlichting,
uitwisseling van goede praktijken, onderzoek, enzovoort);
* de transparantie en geloofwaardigheid van CSR bevorderen (door een
beleid van openheid);
* de dialoog tussen de bedrijven en alle andere betrokken partijen
stimuleren;
* CSR in alle beleidsmaatregelen van de EU integreren en CSR via het
beleid van de EU stimuleren;
* fundamentele sociale en mensenrechten in derde landen bevorderen,
vooral via internationale organisaties (IAO, OESO en WHO).
Achtergrond
Sinds 1995 toen een groep Europese bedrijven samen met de voorzitter
van de Europese Commissie, Jacques Delors, een "Manifesto of
Enterprises against Social Exclusion" publiceerden wordt in de EU een
debat over CSR gevoerd. Het manifest leidde tot de oprichting van het
"European Business Network" ter bevordering van de dialoog tussen
bedrijven en de uitwisseling van beste praktijken inzake CSR (CSR
Europe).
Pas op de Europese Raad van Lissabon in maart 2000 kreeg CSR een
vooraanstaande plaats op de politieke agenda van de EU. Voor de eerste
keer riepen de staatshoofden en regeringsleiders van de EU-lidstaten
de bedrijven op hun verantwoordelijkheid te nemen en zich in te
spannen om van de EU vóór 2010 de meest concurrerende en
integratiegerichte economie ter wereld te maken.
De mededeling van de Commissie over de nieuwe strategie van de Commissie inzake CSR vindt u op de CSR-homepage:
http://europa.eu.int/comm/employment_social/soc-dial/csr/csr_index.htm
.
Zie ook MEMO/02/153 .